Page 49 - Skolski casopis - ju os sutjeska

Nauka i matematika - Science and mathematics

Školski naučnoistraživački časopis - School science and reserach journal Broj 1 – Volume 1 jun 2020.

nuklearnog reaktora 4 u kojem je došlo do razorne eksplozije, izbijalo je zračenje 10 dana, stvarajući

oblake koji su nosili radioaktivne čestice širom Evrope. Oba incidenta izazvala su veliko zagađenje
životne sredine pa se, nažalost, i danas u vazduhu nalaze radioaktivne čestice.

Pri prolasku kroz žive organizme, radioaktivni zraci izazivaju trajne posljedice. Promjene u

organizmu mogu da se ispolje odmah nakon ozračenja, a u nekim slučajevima i poslije nekoliko dana,
nedjelja ili godina. U toku zračenja čovjek ne osjeća nikakav bol i nije svjestan opasnosti kojoj je

izložen. Oštećenje organizma nastaje direktnom interakcijom radioaktivne čestice sa nekim

elementom ćelije. U ćeliji se javljaju procesi koji narušavaju normalan rad i funkciju ćelije, a time i
organizma u cjelini. Alfa i beta zraci najčešće izazivaju jake opekotine na koži, dok gama zraci

uništavaju ćelije u organizmu.
Radioaktivnost je prisutna svuda oko nas, ali treba razlikovati prirodnu i vještačku.

Prirodna radioaktivnost obuhvata:
Kosmičko zračenje. Najveći dio kosmičkog zračenja dolazi direktno od Sunca u vidu

elektromagnetnog gama-zračenja i čestica (protona i neutrona).

Zračenje iz zemlje. Stijene i zemljište sadrže mnoge radioaktivne materijale npr. uran,
torijum, radijum koji su izvori zračenja na Zemlji.

Zračenje iz atmosfere. Najveći dio prirodnog radioaktivmog zračenja dolazi iz vazduha i
potiče od radioaktivnog gasa radona (Rn222).

Zračenje iz hrane i vode. Biljke prilikom rasta u sebi prikupljaju razne radioaktivne
supstancije koje se nalaze u zemljištu. Voda takođe rastvara mineralne soli koje sadrže brojne

radioaktivne materijale.

Vještačka radioaktivnost potiče od:
Radioaktivnih supstancija koje se koriste u medicini, industriji, nuklearnim

istraživanjima, proizvodima u svakodnevnoj upotrebi...

Radioaktivnih materija nastalih testiranjem nuklearnog naoružanja iz oštećenih nuklearnih
reaktora (Fukušima, Černobilj...).

Velika količina zračenja koja dolazi iz vazduha potiče od radioaktinog gasa radona (Rn222)
koji dospijeva u atmosferu iz zemljišta. Posebno je opasan ako se direktno udiše, jer se tada taloži u

plućima i tamo nastavlja raspadanje. Inertni (neaktivni) gas radon može se bolje akumulirati u
zatvorenim prostorima sa smanjenim protokom vazduha. Zato je najbolja odbrana od štetnog zračenja

redovno provjetravanje prostorija.

49