Page 27 - marine meteorology

2.2 ATMOSFER BASINCI (Atmospheric Pressure)

Atmosferi oluşturan gazların yere uyguladığı basınca atmosfer veya hava basıncı
denir. Atmosfer basıncı deniz seviyesinde, 45° enleminde ve 15 °C de 1013,3 mb. dır.

Atmosfer basıncını etkileyen faktörler:

➢ Yükseklik: Yükseklik arttıkça basınç azalır. Her 10,5 m’de 1 mb azalmaktadır.
Yükseklik arttıkça ve hava moleküllerinin azalmasıyla birim alana uygulanan
basıncında azalması demektir.

➢ Sıcaklık: Sıcaklığın artmasıyla hava genişler, hafifler ve yükselir. Yükselen
havanın yere yaptığı basıncın azalmasıyla, alçak basınç alanları doğar. Sıcaklığın
azalmasıyla soğuyan havanın hacmi daralır, ağırlaşır ve alçalır. Yani sıcaklıkla
basınç arasında ters orantı vardır. Bu yüzden ekvatorda alçak basınç alanı,
kutuplarda ise yüksek basınç alanı bulunur. Diğer koşulların sabit kalması şartıyla;
gün içinde en yüksek sıcaklık değerlerinin ölçüldüğü öğle saatlerinde basınç en
azdır.

➢ Yerçekimi: Yerçekimi arttıkça basınç artar. Yerçekiminin en fazla olduğu
kutuplarda basınç fazla, Ekvatorsa ise azdır.

➢ Mevsimler: Mevsimlere göre sıcaklık değerleri değişeceği için atmosfer basıncı
da değişir. Örneğin; Türkiye’de yaz mevsiminde daha çok alçak basınç alanları,
kış mevsiminde ise yüksek basınç alanları oluşur.

➢ Rüzgârlar: Rüzgârlar havanın yoğunluğunu ve sıcaklığını etkileyerek atmosfer
basıncını değiştirir.

➢ Dinamik etkenler: Hava kütlelerinin alçalarak yığılması veya yükselerek
seyrekleşmesi sonucunda dinamik etkenler ortaya çıkar.

Sıcak yüzeyler üzerinde alçak basınç alanları, soğuk yüzeyler üzerinde ise yüksek
basınç alanları oluşur. Deniz ve kara meltemleri de bu yolla oluşmaktadır.

Bütün bu etkenlerden dolayı atmosfer basıncında değişmeler meydana gelir. Çeşitli
durumlarda karşılaştırmalar yapabilmek için barometrelerde okunan basınç değeri 45 °C
enlemine, deniz seviyesine ve 0 °C ye indirgenir.

İçindekiler 26