Page 32 - marine meteorology

2.2.7 Yeryüzünde Bulunan Sürekli Basınç Alanları

Yeryüzünde Dünyanın şekli ve günlük hareketi sonucunda çeşitli basınç
kuşakları oluşmuştur. Bunlar bütün yıl varlıklarını sürdürürler.

➢ Termik basınç alanları: Termik basınçlar havanın soğuması ya da ısınmasıyla oluşan
basınçlardır. Hava soğuduğu zaman yoğunluğu artar ve aşağıya doğru çöker. Bu ağır
hava akımları yeryüzüne daha fazla basınç yaparak termik yüksek basınç (TYB) alanı
oluşur. Hava ısındığı zaman ise genleşir, hafifler ve yükselerek yere uyguladığı basınç
azalarak termik alçak basınç (TAB) alanı oluşur. Dünya üzerinde yıl boyunca devam
eden sürekli termik alçak basınç alanı ekvatordur. Sürekli termik yüksek basınç
alanları ise kutuplardır.

• Ekvatoral alçak basınç alanı (Intertropical Convergence Zone-ITCZ)
(Tropikal siklon): Ekvatoral bölge üzerinde bütün Dünyayı kuşatan sürekli
bir alçak basınç alanı uzanır. Bunun nedeni, buraların devamlı ısınmasıdır. Bu
basınç kuşağı kışın güneye, yazın da kuzeye doğru genişler.
• Kutuplar yüksek basınç alanı (Polar antisiklon): Kutuplar yıl boyunca
soğuk olduklarından, buralarda sürekli bir yüksek basınç alanı oluşmuştur. Bu
basınç alanı kışın genişler, yazın da daralır.

➢ Dinamik basınç alanları: Dünyanın dönüşü nedeniyle hava kütleleri coriolis
kuvvetinin etkisiyle sapmaya uğrar. Ekvatorda ısınıp yükselen hava 30° enlemlerinde
savrularak alçalmaya başlar ve burada dinamik yüksek basın (DYB) merkezleri oluşur.
Diğer taraftan kutuplardan gelen soğuk hava ise 60° enlemlerinde sıcak hava ile
çarpışarak yükselmesine neden olur. Böylece dinamik alçak basınç (DAB) merkezleri
oluşur.

• Ekvator üstü yüksek basınç alanı (Subtropikal antisiklon): Ekvatoral
bölgede, ısınarak yükselen hava kütleleri üst alizeler halinde kutuplara doğru
eserken, gerek Dünyanın ekseni etrafında dönmesi, gerekse yerçekimi ve

İçindekiler 31