Page 82 - marine meteorology

2.9 HAVA KÜTLELERİ

Sıcaklık ve nem bakımından birbirine yakın olan atmosfer parçalarına hava kütlesi
denir. Bu şekilde belirmiş hava bloklarının özellikle çevredeki diğer kütlelere karşı açık ve
kesin sınırları vardır. Denizler ve büyük kara parçaları hava kütlelerine kaynak teşkil
ederler.

Hava kütlesi; büyük uniform yüzey üzerinde, yatay doğrultudaki sıcaklık ve nem
bakımından homojen olan büyük hava parçalarıdır. Kapladığı alan zaman zaman 10 milyon
km², derinliği ise 2–3 km olabilir. Genellikle bir hava kütlesinin oluşması için 3 gün ila 1–
2 haftalık zaman gerekir.

Bir hava kütlesinin oluşabilmesi için genel olarak iki ana koşulun gerçekleşmesi
gerekir.

✓ Homojen yapıya sahip yeryüzü (geniş kara parçaları veya okyanus yüzeyleri)
✓ Atmosfer parçasının üzerinde durduğu yüzeyin fiziksel özelliklerini alabilmesi için
yeterli bir süre orada kalması gerekir.

Güneşlenme bakımından homojenlik gösteren geniş kara parçaları ve su yüzeyleri ile
sübsidans (çökmenin) dolayısıyla diverjansın (merkezden çevreye doğru hava akımı)
hakim olduğu durgun ve sakin antisiklon alanları hava kütlelerinin oluşması için en uygun
yerlerdir. Böyle yerlere kaynak bölgesi denir.

2.9.1 Hava Kütlelerinin Coğrafi Olarak Sınıflandırılması

➢ Arctic hava kütlesi (A): Kutuplar ve buzullar üzerinde oluşan hava kütleleridir.
Kuzeyden, yani kutup yakınlarından geldikleri için çok soğuktur. Kara ve deniz
kaynaklı olabilir.

• Denizel arktik (mA): Arktik Okyanus üzerinde oluşan çok soğuk ve yağışlı
hava kütlesidir.
• Karasal arktik (cA): Kutupların karasal bölgelerinde oluşur. Çok soğuk,
kuru ve sisli hava kütleleridir.

➢ Polar hava kütlesi (P): Kutupla 60° enlemlerinde oluşan soğuk hava kütleleridir.
Denizel ve karasal kaynaklı olabilir.

• Denizel polar (mP): Kutup yakınlarında bulunan denizler üzerinde
oluşmuştur. Nemli ve soğuktur. Kışın sıcaklığı yükseltir. Yazın ise serinlik
taşır.

İçindekiler 81