Page 258 - Nadstaw Ucha Elżbieta Zarych_html5 bez hasła platforma dzwonek

V
TranSkrypcje nagraŃ STudyjnych

5 Portret tadeusza Kościuszki

Portret Tadeusza Kościuszki pędzla austriackiego malarza Karla Gottlieba Sch-
weikarta został wykonany farbą olejną na płótnie. Nie wiadomo dokładnie, kie-
dy powstał, datuje się go na początek XIX wieku, tuż po roku 1802. Jednym z po-
wodów takiego datowania jest to, że wówczas portrecista przeniósł się z Pragi
do Galicji, gdzie się osiedlił i mógł namalować polskiego dowódcę.
Kościuszko na portrecie jest dumnie wyprostowany, głowę skierował w pra-
wo, ale niebieskie oczy wciąż patrzą na wprost. Ma na sobie granatowy mundur
generała lejtnanta wojsk koronnych z wysokim czerwonym (karmazynowym)
kołnierzem i czerwonymi guzikami. Złote naramienniki korespondują ze złotym
orderem przypiętym do piersi. Order Towarzystwa Cyncynatów (Society of the
Cincinnati), założonego przez najbardziej zasłużonych oficerów amerykańskich,
otrzymał z rąk George’a Washingtona za udział w wojnie o niepodległość Sta-
nów Zjednoczonych. Kościuszko był zresztą jednym z nielicznych obcokrajow-
ców, który dostał to zaszczytne odznaczenie. Wojskowy zgodnie z ówczesną
modą ma wysoko zapiętą białą koszulę z żabotem, której kołnierzyk wystaje
nad ciemnym halsztukiem. Pierś Kościuszki przecina skórzany pas do ładownicy
z jego inicjałami, a w pasie przewiązany jest – słabo widoczną na portrecie –
wstęgą oficerską.
Mężczyzna ma krótkie brązowe włosy, lekko kręcone nad czołem i niewiel-
kie bokobrody. Nie ma nakrycia głowy, a generalską czapkę trzyma pod pachą.
W lewej ręce ściska rulon (najprawdopodobniej jakiś dokument), prawa zaś spo-
czywa na rękojeści szabli, co pokazuje go jako wojskowego, dowódcę, ale i sta-
nowiącego prawa. Na lekko pociągłej twarzy widoczne są charakterystyczny orli
nos, wystające kości policzkowe i dołeczek na brodzie. Zaciśnięte wąskie, ledwie
widoczne usta i zmarszczone brwi sugerują zatroskanie, być może losami Rzecz-
pospolitej. Emocje pokazują też wyraźne rumieńce na bladej twarzy.
Kościuszko walczący w różnych krajach o wolność „naszą i waszą” namalowa-
ny został – zgodnie z ówczesnym stylem – na tle nieba pokrytego podświetlony-
mi słońcem chmurami. To tło sprawia, że ten portret staje się apoteozą sławnego
dowódcy, a on sam wygląda jak bohater, a nawet nabiera cech boskich.

6 czy znasz to zwierzę?

1)
Jest traktowany z wielką sympatią oraz z szacunkiem we wszystkich krajach
słowiańskich, także w Polsce, gdzie uważa się go za symbol kraju. Dzięki temu
przedstawicieli jego gatunku jest w Polsce naprawdę dużo, w niektórych wio-
skach nawet więcej niż mieszkańców. Jest także symbolem wiosny, gdyż przy-
latuje do nas z Afryki z nadejściem astronomicznej wiosny. Łączy się w pary na
całe życie, buduje wielkie i ciężkie gniazdo na dachu, słupie czy kominie. Obo-
je rodzice opiekują się młodymi, a potem uczą je latać. Bocianięta mają czarne
nogi, dopiero jako dorosłe będą miały charakterystycznie czerwone. Wierzy się,

257