Page 17 - กฎหมายในชีวิตประจำวัน
P. 17
17
3. การใช้บังคับกฎหมายอาญา
1. กฎหมายอาญาต้องมีบทบัญญัติเป็นลายลักษณ์อักษรที่ชัดแจ้งปราศจากการคลุมเครือ และจะต้อง
ตีความตามตัวอักษรโดยเคร่งครัด
2. กฎหมายอาญาจะให้ผลย้อนหลังแก่ผู้กระทํามิได้ แต่ย้อนหลังเพื่อเป็นคุณได้
3. กฎหมายอาญาใช้บังคับสําหรับการกระทําผิดที่เกิดขึ้นในราชอาณาจักร ส่วนการกระทําผิดนอก
ราชอาณาจักรนั้น อาจใช้บังคับกฎหมายอาญาได้บางกรณี โดยคํานึงถึงสถานที่ สภาพของความผิดและ
ผู้กระทําผิด
3.1 ลักษณะการใช้กฎหมายอาญา
1. กฎหมายอาญาต้องมีบทบัญญัติความผิดและบทลงโทษไว้เป็นลายลักษณ์อักษรอย่างชัดแจ้งแน่นอน
2. กฎหมายอาญาต้องตีความตามตัวอักษรโดยเคร่งครัด
3. กฎหมายอาญาจะย้อนหลังให้ผลร้ายแก่ผู้กระทําโดยบัญญัติเป็นความผิดหรือเพิ่มโทษในภายหลังมิได้
3.1.1 กฎหมายอาญาต้องมีบทบัญญัติโดยชัดแจ้ง
กฎหมายอาญาต้องมีบทบัญญัติโดยชัดแจ้ง หมายความว่า กฎหมายอาญาจะต้องมีบทบัญญัติไว้เป็น
ลายลักษณ์อักษร โดยบัญญัติความผิดและโทษไว้ในขณะกระทํา และบทบัญญัตินั้นต้องชัดเจนปราศจาก
การคลุมเครือมิฉะนั้นจะใช้บังคับมิได้ ซึ่งประมวลกฎหมายอาญาได้บัญญัติรับรองไว้ในมาตรา 2 ที่ว่า
บุคคลจักต้องรับโทษในทางอาญาต่อเมื่อได้กระทําการอันกฎหมายที่ใช้ขณะกระทําการนั้นบัญญัติเป็น
ความผิดและกําหนดโทษไว้ และโทษที่จะลงแก่ผู้กระทําผิดนั้นต้องเป็นโทษที่กําหนดไว้ในกฎหมาย
การใช้บังคับกฎหมายอาญานั้น จะบัญญัติการกระทําที่เป็นความผิดโดยไม่มีบทกําหนดโทษ หรือกําหนด
บทลงโทษโดยไม่บัญญัติความผิดไม่ได้ เพราะการลงโทษเป็นเรื่องที่มีผลกระทบต่อสิทธิและเสรีภาพส่วน
บุคคลโดยตรงหากให้ผู้อํานาจผู้บังคับกฎหมายกําหนดโทษได้เอง หรือลงโทษเสียก่อนจึงกําหนดความผิด
ภายหลัง ก็จะเป็นการเปิดช่องให้มีการใช้อํานาจตามอําเภอใจได้โดยง่าย ซึ่งจะเป็นผลให้กระบวนการ
ยุติธรรมเบี่ยงเบนไป และประชาชนก็จะขาดหลักประกันในสิทธิและเสรีภาพส่วนบุคคล เช่นนี้ย่อมเป็นที่
เสียหายต่อความสงบเรียบร้อยในบ้านเมืองและสังคมโดยรวม ฉะนั้นลักษณะการใช้บังคับกฎหมายจึงถือ
หลัก “ไม่มีความผิด ไม่มีโทษ ไม่มีกฎหมาย” โดยเคร่งครัด
3.1.2 กฎหมายอาญาต้องมีตีความโดยเคร่งครัด
ที่ว่ากฎหมายอาญาจะต้องตีความตามตัวอักษรอย่างเคร่งครัดนั้นหมายความว่ากฎหมายบัญญัติการ
กระทําใดเป็นความผิดและต้องรับโทษในทางอาญาแล้วต้องถือว่าการกระทํานั้นเท่านั้นที่เป็นความผิดและ
ผูกระทําถูกลงโทษจะรวมถึงการกระทําอื่นๆด้วยไม่ได้อย่างไรก็ดีในบางกรณีการตีความตามตัวอักษรแต่
เพียงอย่างเดียว ยังไม่อาจทําให้เข้าใจความหมายที่แท้จริงของบทบัญญัติแห่งกฎหมายได้ ด้วยเหตุนี้จึง
ต้องคํานึงถึงเจตนารมณ์ของกฎหมายด้วยนอกจากนี้ การตีความตามตัวอักษรอย่างเคร่งครัดดังกล่าว
มีความหมายเฉพาะการเคร่งครัดในด้านที่เป็นคุณแก่ผู้กระทําเท่านั้น มิใช่ในทางที่จะเป็นโทษแก่ผู้กระทํา
