Page 30 - ebaskı

TECRÜBE KONUŞUYORTYA’NIN KAYBOLMAK ÜZERE OLAN MİMARİ ESERLERİ
MALA

RESTİTÜSYON

PROJESİ’NİN RAPORU

lmasulu Evi’nin restitüs-
yon çalışmaları için rölö-
ve sonuçlarından, Malat-
ya’nın geleneksel mesken
Amimarisi üzerine yapılmış
çalışmalardan faydalanılmış ve bina
kentteki benzer diğer binalar ile kar-
şılaştırılmıştır.
Binanın ne zaman, nasıl, hangi ko-
şullar altında yaptırıldığı, orijinal plan
şeması, orijinal cephe unsurları, za-
man içerisinde ne gibi değişikliklere
uğradığı gibi hususlarda maalesef
kent arşivinde herhangi bir yazılı ve Çizim 8: Restitüsyon 3. Dönem - Vaziyet planı
görsel kaynağa ulaşılamamıştır.
Restitüsyon projesine yön veren
esasi şifahi bilgilere, binanın ilk sahibi
Garabet Lülleciyan’ın bugün Fran-
sa’da yaşayan, kendisiyle aynı adı
taşıyan torunu Hosrof İliözer, yeğeni
Harut Kurumlu ve mahallenin kadim
sakinlerinden Dahe Bengi ve Lusen cut olmayan pencerelerin yer, ebat detmiştir.). 104 numaralı odadaki bu
Bengi ile olan görüşmelerimiz neti- ve adetleri de, gene Hosrof İliözer’in ahşap unsurlar, evin ilk sahibi Hosrof
cesinde ulaşılmıştır. şifahi anlatımları ve şematik çizimleri Lülleciyan’ın marangoz oğlu Garabet
Bütün bu veriler ışığında, binanın esasında projelendirilmiştir. Lülleciyan (Nuri Garabet İliözer) ta-
restitüsyonu 3 dönem üzerinden 1915 hadiselerini müteakiben, bi- rafından kendi marangozhanesinde
projelendirilmiştir. Bu dönemler ve naya Bulgar muhacirleri yerleştiril- yapılmıştır.
bunların içerikleri aşağıdaki gibidir: miş, ancak, 1923’ten sonra, (Avukat Bu dönemde, evin avlusunda,
1. Dönem: 1870-1880 ile Muharremoğlu’nun da gayretleriy- projede Z03 olarak gösterilen oda-
1958-1960 yılları arasını le), bina Lülleciyan Ailesi’ne geri iade nın 2m kadar önünde taş bir havu-
ihtiva eden dönem: edilmiştir. zun bulunduğunu söylemiştir. Bu
Torun Hosrof İliözer’in naklettiği- Hosrof İliözer, rölöve projesinde havuzun yeri, ev Almasulu Ailesi ta-
ne göre; bina, dedesi Garabet Lül- 105 numara ile gösterilen odada, rafından alındıktan sonra bugünkü
leciyan tarafından, 1870-1880 yılları bugün sadece demir iç davlumbazı yerine taşınmıştır. Ancak, bu havuz,
arasında inşaa ettirilmiştir. Binanın kalmış olan ahşap küllahlı bir ocağın bugün, rölöve projesinde gösteril-
kerpiçleri, Garabet Lülleciyan’ın, bu- bulunduğunu, üst katın esasen sade- diği gibi, avlunun ortalarındaki ye-
gün Keban barajının altında kalan ce bu ocak ile ısıtıldığını kaydetmiştir. rinden hazine arayıcıları tarafından
çiftliğinde döktürülmüştür. Çok soğuk günlerde, diğer odaların, çıkartılmıştır.
Bina ilk inşaa edildiğinde, hal-i ha- ocaktan alınıp mangala konulan köz Bu dönemde avluda samanlık, su
zırda binanın üst kat kuzey ucunda ile ısıtıldığını da sözlerine ilave etmiş- damı ve hal-i hazırda mevcut olan
bulunan ve rölöve projesinde 106 ve tir. hela yoktur. Avlunun camiyle bitişi-
107 numara ile belirtilen mekânlar 103 numaralı başoda misafir odası ğindeki ve avlunun zemininden 65
yoktur. Dolayısıyla, zemin katta Z03 olarak, 104 numaralı oda ise otur- cm kadar yüksek olan kısmı, ekmek
olarak adlandırılan odanın üzerin- ma odası olarak kullanılmıştır. 104 pişirilen “tandır örtmesi” adlı yerdir.
de, alaturka kiremit çatı ile örtülmüş numaralı odanın kuzey duvarının Pişirilen ekmekler, projede Z07
toprak bir dam vardır ve bu çatının yarısında elbise dolabı, yarısında ise olarak numaralandırılan ve kışlık
içerisi, kışın yakılacak odunların de- yüklük bulunur. Pencerenin olduğu depo olarak kullanılan odadaki iri
polandığı yer olarak kullanılmıştır. duvar boyunca da oturmak için 1m. bir tahta sandığın (1m. genişliğinde,
Bugün mevcut olmayan ve deği- eninde ahşap bir sedir vardır (Hosrof 2m. boyunda ve 1.5m. yüksekliğin-
şikliğe uğramış olan üst kata ve ça- İliözer, bu sedirde babaannesi Ho- de), içine iki sıra olacak şekilde di-
tıya çıkan orijinal merdivenler ile üst ropsima Hanım’ın, nam-ı diğer Şefi- zilirmiş.
kat plan şeması Hosrof İliözer’in hem ka Hanım’ın oturduğunu ve evin karşı Avlunun kuzey-doğu ucunda bir
şifahi anlatımları, hem de Fransa’dan hizasındaki, bugün mevcut olmayan helanın bulunduğu, bu helanın da,
gönderdiği şematik çizimleri çerçe- Suyu Şifa/ Gâvur Hamamı’na giren cami ile onların avlusu arasından
vesinde 1. Dönem Restitüsyon Pro- çıkanları seyrettiğini, hamama geti- geçerek aşağıdaki bahçeleri sulayan
jesi’nde işlenmiştir. rilen gelinlik kızların Horopsima Ha- kanalizasyon kanalına bağlandığı
Sokak cephesindeki, bugün mev- nım’ın elini öpmeye geldiğini de kay- öğrenilmiştir.

28 SerMimar TEMMUZ 2019