Page 34 - ebaskı

TECRÜBE KONUŞUYORTYA’NIN KAYBOLAN HANLARI
MALA Şirket Han

Fatma Altaş, Mimar

anlar, Selçuklu ve Os- içerisinde hiçbir zaman Şirket Han gibi
manlı’dan günümüze ka- bir ticaret merkezi haline gelememiş,
dar, bulundukları şehirlere devasa, atıl bir bina olarak kalmıştır.
kimlik kazandıran yapı tür- 2014 yılında Malatya’da İl Özel İdaresi
Hlerinin en önemlilerinden Genel Sekreterliği’nin kapatılmasıyla,
biridir. devri Büyükşehir Belediyesine geçen
Han yapıları, yola dik ya da para- İl Özel İdare İş Merkezi ihale ile 15 mil-
lel konumlanmalarına göre, üzerinde yon tl ‘ye LC Waikiki Mağazacılık Hiz-
bulundukları araziye tanım getirir- metleri A.Ş.ye satılmıştır. Bina kentsel
ler. Tipik bir han yapısının merkezin- dönüşüm sürecinde çürük yapı olarak
de, üzeri açık bir avlu yer alır. Avluyu değerlendirilmiş, 2015 yılında yıkılmış-
çevreleyen sütun ya da paye dizisi, tır. İş merkezi binasının yerine 54 m.
bu dizinin arkasında yer alan revak- yüksekliğinde, 18 katlı LC Waikiki Ma-
lar ve revaklara açılan sıra odalar ana ğazacılık Hizmetleri AŞ. binası yapıl-
plan şemasını oluşturur. Yoldan daima mıştır. Konum olarak kent merkezinde
önce avluya girilir, avludan revaklara, yer alan bu bina, gerek yol genişlikle-
revaklardan odalara geçilir. Odaların ri, gerekse merkezin sıkışıklığı dikkate
yoldan girişi yoktur. Hanlar genelde alındığında, kent siluetine ve yoğunlu-
açık avlulu, çoğunlukla kagir ve iki katlı ğuna olumsuz etkide bulunmaktadır.
olarak inşa edilmiştir. Şirket Han gibi sivil mimari örneği
Bu dönemlerde inşa edilen ticaret bir yapının yok edilerek, yerine mo-
yapıları olan hanlar, içinde bulunduk- dern iş merkezi adı altında, kente yük
ları bölgelerin kentsel dokusunu de- getiren bir binanın yükselmesi hazin-
ğiştiren temel unsurlar olarak ortaya dir.
çıkarlar. Nitelikli mimari eserler korunma-
Malatya’nın zaman içerisinde yok dıkça, hafızasını yitirmiş, kimliği ol-
olmuş han yapılarını değerlendirmeye mayan, çarpık yapılaşan, birbirinin
aldığımızda, ilk aklımıza, yakın tarihte benzeri yapılarla donatılmış şehirlerde
yıkılan Şirket Han gelmektedir. yaşamaya mecbur kalacağız.
Şirket Han, yukarıda kısaca tarif et- Şirket Han’ın inşa ve kullanım sü-
tiğimiz, açık avlulu, iki katlı, kâgir han reçlerini o dönemi yaşayan insanlar- KERPİÇ
yapısı tipolojisine uymakta idi. dan dinlemek içimizi sızlatır. Elde ka-
Malatya’nın önemli ticaret merkez- lan diğer nitelikli yapıların korunması
lerinden biri olan Şirket Han, maalesef adına hepimizin daha duyarlı olması
doksanlı yılların başlarında yıkılarak, gerektiği aşikârdır.
yerine İl Özel İdare İş Merkezi inşa SerMimar’ın, “Malatya’nın Kaybolan
edilmiştir. İl Özel İdare İş Merkezi çok Hanları” bölümünün bu sayısında, Şir-
katlı olarak projelendirilmiş, ancak ket Han’ı, okuyucularımıza tanıtmayı
dört-beş katı yapılmıştır. Yapımı dok- hedefledik. Sayfalarımızda, bu konuda
sanlı yılların başında hazır beton ve Atilla Kantarcı’nın “Ruhu Olan Mekân-
fore kazıklarla gerçekleşmiş, dış cep- lar” adlı metnini, Hasan Demirbağ’ın
hesi traverten taşı kaplanmıştır. Yapıl- ve Raşit Kısacık’ın konuyla ilgili yazı ve
dığı günden yıkımına kadar geçen süre fotoğraflarını sizlerle paylaşıyoruz.

32 SerMimar TEMMUZ 2019