Page 6 - ebaskı

ŞEHİRCİLİK
Malatya’nın

İlk İmar Planı Olan

Jansen Planı’nın Analizi

Zuhal Özer, Şehir Plancısı

u çalışmayla, 1935 yılında onay- içinde olmuştu. Ankara’da “Şehir Müte-
lanan İmar Planı’nın, eldeki ve- hassısı” olarak görev yapan Albert Orley,
riler ve o dönemin koşullarına Malatya Milletvekili M. Nedim ile birlikte
göre değerlendirilmesi, ayrıca Malatya’ya gelerek şehrin imar planı ile
Bokuyucuların Jansen Planı hak- ilgili incelemelerde bulunmuş, ancak
kında bilgi sahibi olması amaçlanmıştır. Malatya’yı çok beğendiğini ve imara
1. Hermann Jansen Kimdir? çok müsait olduğunu söyleyen Albert
28 Mayıs 1869 Almanya doğumlu Orley’in Ankara’ya dönüşünden sonra
olan Hermann Jansen, mimar ve şehir herhangi bir gelişme olmadan konu ka-
plancısıdır. Almanya’da bulunan Kai- panmıştı.
ser-Karl-Gymnasium’unda okudu. Daha 1935 yılına gelindiğinde bu kez daha
sonra ise RWTH Aachen’de mimarlık ve ciddi bir girişim başlayacaktı. Bu geliş-
şehir planlama eğitimi aldı. Jansen, 1897 me şehir planı için Ankara’da bayındırlık
yılında Berlin’e taşındı ve Der Baumeister direktörü olarak görev yapan ve sürecin
Dergisi’nde editörlüğe başladı. sonuna kadar şehir planı için çalışacak
Prusya Sanat Akademisi ve Prusya olan Mimar Semih’in beraberinde bir
Kamu İşleri Bakanlığı’nda şehir plancısı ekip ile incelemeler yapmak üzere Ma-
olarak görev alan Jansen, başta Berlin latya’ya gelmesi idi ve 15 Haziran 1935
olmak üzere Rendsburg, Halberstadt ve tarihli Fırat Gazetesi’nde “Şarımızın (Şeh-
Husum gibi şehirlerin de planlamasın- rimizin) Bayındırlık Planı Hazırlanıyor”
da çalıştı. Ayrıca Berlin-Charlottenburg başlığı ile duyurulmuştur.
Teknik Yüksekokulu’nda onursal profe- 1935 Kasım ayında önemli bir gelişme
sör olarak şehir planlama üzerine çalış- olmuş, başta Berlin olmak üzere Köln,
malarda bulundu. Rendsburg, Halberstadt ve Husum gibi
Hermann Jansen Türkiye, Almanya ve şehirlerin genel veya kısmi şehir plan-
İspanya’da çeşitli şehir planlarında görev lamaları üzerinde çalışan ve 1928 yı-
aldı ve 20 Şubat 1945 tarihinde vefat etti. lında Başkent Ankara için açılan şehir
Ankara Belediyesi, 1927 yılında bir ya- planlama yarışmasını kazanan Profesör
rışma açtı. Ankara’nın başkent seçilmesi Hermann Jansen’in, Başbakan İsmet
ile birlikte, yeni bir plan oluşturulması İnönü’nün isteği üzerine, Ankara Bayın-
gerekli oldu. Bu plan için açılan yarışma- dırlık Direktörü Mimar Semih ile birlikte
ya da Hermann Jansen ve Joseph Brix Malatya’ya geleceği öğrenilmiştir. Profe-
ile Fransız kökenli Leon Jausseley davet sör Jansen Türkiye’de çalışmalar yapan
edildi. Yarışmada Hermann Jansen tara- ilk yabancı şehir plancılarından biridir ve
fından hazırlanan plan onaylandı. başkentin ilk nazım planlarından birisini
1928 yılında hazırlanan plana Jansen (Jansen Planı) hazırlayan kişi olmasın-
Planı adı verildi. Bu yarışmanın ardından dan dolayı da önemlidir. Profesör Jan-
Ankara’da çalışmalara başlayan Her- sen özellikle yeni Hükümet Konağı için
mann Jansen, Ankara dışında da İzmit, yer seçimi çalışmasını yürütecektir.
Gaziantep, Mersin, Ceyhan, Tarsus ve 1935 yılı Aralık ayında onaylanan ilk
Adana’da planlar oluşturdu. imar planı olarak elimizde 10.000 ölçekli
2. İlk İmar Planı Çalışmaları bir plan bulunmaktadır. Bu plan Nazım
Malatya’da bir şehir imar planı yapıl- İmar Planı formatında yapılmış olup
ması ile ilgili ilk girişim 1931 yılı Nisan ayı cadde ve sokak isimlerinin belirtildiği
ulaşım planı olarak da nitelendirilebilir.

4 SerMimar TEMMUZ 2019