Page 21 - ED 211
P. 21
เอกสารประกอบการสอนเรื่อง
การเปลี่ยนแปลงทัศนะในการมองโลกและมองชีวิต:
กระบวนทัศน์แบบองค์รวมและแยกส่วน
เอกสารเรื่อง “ถ้อยประท้วงของคนป่า” แปลจาก Chief Seattle’s Speech สุนทรพจน์
ของซีแอตเทิล (Seattle. 1786-1866) ซึ่งเป็นหัวหน้าชาวอินเดียนแดงเผ่าซูความิช (Suquamish) เป็น
จดหมายตอบการขอซื้อดินแดนของชาวอินเดียนแดงในซีแอตเทิล ในช่วงกลางศตวรรษที่ 19 เอกสาร
ฉบับนี้สะท้อนให้เห็นถึงทัศนะในการมองโลกและมองชีวิตที่แตกต่างกันสองชุด คือ ทัศนะในการมองโลก
และมองชีวิตด้วยกระบวนทัศน์แบบองค์รวมและแบบแยกส่วน
ทัศนะในการมองโลกและมองชีวิตแบบองค์รวมและแยกส่วน
ทัศนะในการมองโลกและมองชีวิตด้วยกระบวนทัศน์แบบองค์รวม เป็นทัศนะในการมองโลก
เป็นหน่วยชีวิต มีชีวิต มีจิตวิญญาณ ธรรมชาติถูกรับรู้ในลักษณะของความสัมพันธ์เป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน
และเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์ โดยมีมนุษย์เป็นส่วนหนึ่งของธรรมชาติ ไม่ได้เป็นศูนย์กลางหรือเป็นนายเหนือ
ธรรมชาติ ทัศนะในการมองโลกดังกล่าวท าให้การสร้างความรู้ของมนุษย์เป็นไปเพื่อการด ารงชีวิตที่
สอดคล้องกับธรรมชาติ และเพื่อเข้าใจความหมายของธรรมชาติและสรรพสิ่ง มากกว่าการสร้างความรู้
เพื่อต้องการคาดการณ์และควบคุม ดังจะเห็นได้จากวิถีชีวิตที่ด าเนินไปด้วยการเกื้อกูล การพึ่งพาอาศัย
ซึ่งกันและกันและตระหนักถึงการด ารงอยู่ของธรรมชาติและสรรพสิ่ง เพราะการด ารงอยู่ของธรรมชาติ
และสรรพสิ่งถูกพิจารณาในฐานะหลักประกันการด ารงชีวิตของตนเอง ครอบครัวและสรรพสิ่งทั้งหมด
ดังข้อความตอนหนึ่งใน “ถ้อยประท้วงของคนป่า” ความว่า “โลกนี้มิใช่ของมนุษย์ คนต่างหากที่เป็น
สมบัติของโลก สิ่งนี้เรารู้.....ทุกสิ่งทุกอย่างล้วนเกี่ยวเนื่องสัมพันธ์กัน.....สิ่งใดก็ตามที่เกิดขึ้นแก่โลก ย่อม
เกิดขี้นแก่บุตรธิดาของโลกด้วย มนุษย์ไม่ใช่ผู้สานทอใยแห่งชีวิต เขาเป็นเพียงเส้นใยหนึ่งในนั้น สิ่งใดก็
ตามที่เขาท าต่อข่ายใยนั้น ก็เท่ากับท าต่อตนเอง”
ทัศนะในการมองโลกและมองชีวิตดังกล่าว แสดงให้เห็นถึงการจัดระบบ เชื่อมโยงและการ
สร้างความหมายให้กับโลกซึ่งมนุษย์เป็นส่วนหนึ่งด้วยกระบวนทัศน์แบบองค์รวม จึงแตกต่างจากทัศนะ
ของคนขาว ซึ่งเป็นผู้ยื่นข้อเสนอเพื่อขอซื้อที่ดินจากชนเผ่าอินเดียนแดง เพราะไม่ได้มองธรรมชาติเป็น
ส่วนหนึ่งของชีวิต และไม่ได้เป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์อีกต่อไป เนื่องจากธรรมชาติเป็นเพียงทรัพยากรที่ควร
น ามาใช้ประโยชน์เพื่อเอื้ออ านวยให้มนุษย์สามารถด าเนินชีวิตได้อย่างสะดวกสบาย หรือเป็นทัศนะในการ
เอกสารประกอบการสอนรายวิชากระบวนทัศน์ทางการศึกษา พรใจ ลี่ทองอิน | 15
