Page 13 - รายงานโครงการน้ำอุปโภค-บริโภค ปี60

โครงการพัฒนาแหล่งน ้าบาดาลเพื่อแก้ไขปัญหาการขาดแคลนน ้าอุปโภค - บริโภค ประจ้าปีงบประมาณ 2560

บทที่2
วิธีการด าเนินงาน

1. การส ารวจทางธรณีฟิสิกส์

การส้ารวจในครั งนี ท้าการส้ารวจแบบหาข้อมูลในแนวดิ่งได้วางรูปแบบขั วไฟฟ้าแบบชลัมเบอร์เจ โดยวาง
จุด Soundings จ้านวน 20 จุดโดยแต่ละจุดส้ารวจถึงระยะ AB/2 เท่ากับ 200 เมตร เพื่อให้ได้ข้อมูลความลึกของ
ชั นหินแข็ง การส้ารวจเริ่มจากการวางขั วปล่อยกระแสไฟฟ้า A, B และขั ววัดศักย์ไฟฟ้า M, N ที่ระยะ AB/2 และ

MN/2 เท่ากับ 1 และ 0 .25 เมตรตามล้าดับ เพื่อวัดค่าความต้านทานไฟฟ้าจุดแรก จากนั นจึงขยายระยะระหว่าง
ขั วไฟฟ้าทั งสองด้านจากจุดศูนย์กลางของจุด sounding ซึ่งเป็นจุดอ้างอิง (reference หรือ sampling point)
เพื่อวัดค่าความต้านทานไฟฟ้าในจุดต่อ ๆ ไป โดยเป็นไปตามระยะทางของขั วปล่อยกระแสไฟฟ้า (AB/2) และขั ว
วัดศักย์ไฟฟ้า (MN/2)

หลักการส ารวจวัดค่าความต้านทานไฟฟ้า
การส้ารวจวัดค่าความต้านทานไฟฟ้าอาศัยการเปลี่ยนแปลงคุณสมบัติด้านความต้านทานไฟฟ้าจ้าเพาะที่
เกิดขึ นในชั นดินชั นหิน การเปลี่ยนแปลงดังกล่าวท้าให้เกิดค่าผิดปกติที่สามารถตรวจสอบได้ เมื่อมีค่าผิดปกติ

ทางด้านความต้านทานไฟฟ้าจ้าเพาะเกิดขึ นจากการส้ารวจย่อมสะท้อนให้เห็นถึงการเปลี่ยนแปลงทางด้าน
ธรณีวิทยาใต้พื นที่ส้ารวจที่อาจเกิดจากการเปลี่ยนแปลงชนิดหินหรือธรณีโครงสร้าง
การส้ารวจวัดค่าความต้านทานไฟฟ้าต้องมีขั วไฟฟ้า (electrodes) 2 ประเภทคือ (1) ขั วปล่อย
กระแสไฟฟ้า (current electrodes) ได้แก่ A และ B และ (2) ขั ววัดศักย์ไฟฟ้า (potential electrodes) ได้แก่

M และ N เมื่อปล่อยกระแสไฟฟ้าลงสู่พื นดินผ่าน A และ B ก็จะสามารถวัดค่าความต่างศักย์ไฟฟ้าระหว่างขั ว M
และ N ซึ่งค่าความต่างศักย์ไฟฟ้าดังกล่าวสามารถน้ามาค้านวณค่าความต้านทานไฟฟ้า (resistance, R) และค่า
ความต้านทานไฟฟ้าจ้าเพาะ (resistivity, ) ได้ ปัจจุบันเครื่องมือส่วนใหญ่สามารถวัดค่าความต้านทานไฟฟ้าได้

โดยตรง ส้าหรับการค้านวณ ค่าความต้านทานไฟฟ้าจ้าเพาะนั น สามารถท้าได้ไม่ว่าจะวางขั วไฟฟ้าในลักษณะใด
รูปแบบการ จัดวางขั วไฟฟ้าที่ใช้แพร่หลายในปัจจุบัน ได้แก่ การจัดวางรูปแบบเวนเนอร์ (wenner
configuration) รูปแบบชลัมเบอร์เจอร์ (schlumberger configuration) และรูปแบบไดโพล-ไดโพล (dipole-
dipole configuration)

รูปที่ 2-1 หลักการส ารวจวัดค่าความต้านทานไฟฟ้าของชั้นดินและหิน (Vogelsang 1995)

ส้านักทรัพยากรน ้าบาดาล เขต 10 อุดรธานี 2-1
กรมทรัพยากรน ้าบาดาล