Page 15 - Canlılardaki Fedakarlık ve Akılcı Davranışlar

13

eryüzünde bilinç ve ak›l sahibi tek varl›k insand›r. Fiziksel özel-
liklerinin yan› s›ra, insan› di¤er canl›lardan ay›ran en önemli
özelli¤i, bilincinin ve akl›n›n ona kazand›rd›¤› yeteneklerdir.
Bunlar, muhakeme ve yarg› yetene¤i, düflünme, plan yapabilme,
birkaç aflama sonras›n› tahmin edebilme, olaylar karfl›s›nda tedbir alabilme,
kavrama, bir amaç için hareket etme gibi tamamen insana has özelliklerdir.
Do¤adaki di¤er canl›lar ise böyle bir bilince ve akla sahip de¤ildirler. Dola-
y›s›yla onlar›n plan yapmalar›, ileriyi görmeleri, hatta ancak mühendislerin
yapabilecekleri hesaplar› yap›p uygulamalar›, herhangi bir konuda karar
vermeleri beklenemez.
O halde, do¤ada oldukça s›k olarak karfl›m›za ç›kan ak›l ve bilinç ürü-
nü davran›fllar› nas›l aç›klayabiliriz? Ki bu akl› ve bilinci sergileyen canl›la-
r›n baz›lar› bir beyine bile sahip de¤ilken... Bu sorunun cevab›n› vermeden
önce, hayvanlarda görülen bilinç ve ak›l ürünü davran›fllardan birkaç örnek
vermek sorunun öneminin daha iyi anlafl›lmas› aç›s›ndan faydal› olacakt›r.

Baraj Mühendisleri Kunduzlar

Kunduzlar, gerçek bir mühendis gibi hesaplar yapar ve t›pk› usta bir in-
flaat iflçisi gibi çal›flarak, ola¤anüstü bir tasar›ma sahip yuvalar infla ederler.
Ayr›ca, ayn› ak›l almaz ustal›kla, yuvalar›n› infla edecekleri akarsuyun h›z›-
n› kesecek barajlar kurarlar. Bunun için ise oldukça yorucu ve birkaç aflama-
l› ifller yaparlar. Öncelikle, hem beslenebilmek hem de baraj›n ve yuvan›n in-
flas›nda kullanabilmek için bol miktarda a¤aç kütü¤ü ve dal elde etmeleri
gerekir. Bunun için a¤açlar› diflleri ile kemirerek yere devirirler. Ancak bu
kesme ifllemi s›ras›nda önemli bir hesaplama yapt›klar› gözlemlenmifltir:
Kunduzlar genellikle rüzgar›n su kenar›na do¤ru esti¤i yerlerde çal›flmay›
tercih ederler. Böylece kunduzlar›n kemirdikleri a¤açlar suyun bulundu¤u
yöne devrilirler ve bu, kunduzlar›n kütükleri tafl›malar›nda büyük kolayl›k
sa¤lar.
Kunduz yuvalar› oldukça detayl› bir tasar›ma sahiptir. Her kunduz yu-
vas›n›n iki sualt› girifli, su düzeyinin hemen üstünde bir beslenme odas›, da-
ha yukar› bir düzeyde kuru bir uyuma odas› ve bir havaland›rma kanal› bu-
lunur.