Page 68 - Kuran'da Adalet ve Hoşgörü

66 KURAN'DA ADALET VE HOfiGÖRÜ

tır. Ancak Fatih Sultan Mehmet onlara hoşgörü ve adaletle
yaklaşmış, her türlü korkudan uzak olarak evlerine dönmele-
rini ve işleriyle rahat bir şekilde uğraşmalarını istemiştir. 46 On-

lara dinleri konusuda hiçbir baskı yapmamış, aksine birçok din
mensubunu büyük bir hoşgörüyle karşılayarak, onların dinleri-
ni rahatça yaşayabilecekleri bir ortam hazırlamıştır. Sarayda
Müslüman ve Hıristiyan bilginler yan yana yaşamış ve her tür-
lü ilmi konuyu büyük bir müsahama ile tartışmışlardır. 47
Fatih Sultan Mehmet de Hıristiyanlığı bir Hıristiyan aracılı-
ğıyla tanımaya çalışmış 48 ve Patrik'e İsa cemaatine bir "temin-i
hukuk" (modus-vivendi) tesis ettiğini belirten bir ferman ver-
miştir. Fatih, Patrikhane'ye çok geniş imkanlar tanımış, böyle-
ce Patrikhane ilk defa Türkler zamanında bir muhtariyete ka-
vuşmuştu. 49 Batı ve Doğu kaynaklarından yararlanarak ferma-
nın bir örneğini yayınlayan tarihçi Hammer, Padişah'ın, Patrik'e
gönderdiği beraatte şunların yazılı olduğunu belirtmektedir:
"Kimse Patrik'e tehakküm etmesin: kim olursa olsun, hiç-
bir kimse kendisine ilişmesin: Patrik ve maiyetinde bulu-
nan büyük rahipler, her türlü genel hizmetlerden süresiz
olarak affedilmiş olsunlar." 50

Fatih Sultan Mehmet fethin ardından hemen gayrimüslim
azınlıkların hukuki haklarıyla ilgilenmiş ve Rum-Ortodoks Pat-
rikliğine Gennadius'u getirerek, onlarla bir anlaşma yapmıştır.
Galata'da yaşayan Kitap Ehliyle yaptığı anlaşmada ise, Galata ki-
liselerine el konulmayacağı, mescid haline getirilmeyeceği, iba-
detlerine karışılmayacağı ve hiçbir gayrimüslimin zorla Müslü-
man yapılmayacağı teyid edilmektedir. 51 Aynı döneme ait baş-
ka bir anlaşmada ise ruhani reislerin bundan önce nasıl "met-