Page 84 - Örümcekteki Mucize

82 ÖRÜMCEKTEK‹ MUC‹ZE

ler, ipe¤e kauçuktaki gibi ola¤anüstü bir esneklik verirler. Yap›flkan ipli-
¤in esnekli¤i, uçan böceklerin yavaflça durdurulabilmelerini sa¤lar. Böy-
lelikle a¤›n kopma olas›l›¤› düflmüfl olur. Kullan›lan zamk ise daha farkl›
özelliklere sahip salg› bezleri grubunda üretilir. Bu madde o kadar yap›fl-
kand›r ki, böcekler bu a¤lara yakaland›klar›nda asla kurtulamazlar.

Örümceklerin ‹plikleri Çelikten Daha Sa¤lamd›r
Örümcek ipli¤ine çelikten sa¤lam olma özelli¤ini kazand›ran prote-
inlerden en önemlisi "skleroprotein"dir. Örümcek bu maddeyi arka bacak-
lar›n›n uç k›s›mlar›ndaki iplik yerlerinden elde eder. Bu protein sayesin-
24
de üretilen iplik son derece sa¤lamd›r. Öyle ki elli metre geniflli¤inde bir
a¤› örebilecek büyüklükte bir örümcek olsayd›, bu a¤ ile bir uça¤›n dur-
durabilece¤ini söylemek mümkün olurdu.

‹pli¤in sa¤laml›¤›n› atomik yap›s› sa¤lar. ‹plik serbest haldeyken onu
oluflturan atomlar düzensiz bir haldedir. Bu durum ipli¤in gerilmesine
imkan tan›r. Ancak iplik gerildikçe bünyesindeki atomlar düzenli bir hal
al›rlar. Serbest b›rak›ld›klar›nda ise tekrar eski hallerine dönerler.
Herhangi bir ipi fazlaca gerdi¤imizde genellikle ip birdenbire kopar.
Bunun nedeni ipin yüzeyinde oluflan çatlaklar›n h›zla büyümesidir. Çat-
laman›n h›zla gerçekleflmesinin nedeni ise, ipe etkiyen kuvvetlerin, her-

hangi bir karfl› kuvvet olmad›¤› için çatla¤›n etraf›nda yo¤unlaflmalar›d›r.
Oysa örümcek ipini oluflturan (kauçuk matristeki) kristalize yap›, çatla-
may› oluflturan kuvvetleri zay›flatarak, bunlar› bölen birer engel olufltu-
rur. Bu da ipli¤i dayan›kl› k›lar.
Gerilim alt›ndaki bir malzeme için küçük bir yüzey hasar› bile ol-
dukça tehlikelidir. Fakat bu risk örümcek ipli¤inde al›nan bir tedbirle ön-
lenmifltir. Bahçe örümce¤i ipli¤i üretirken, ayn› anda üzerini s›v› bir mad-
de ile kaplar, böylece iplikte meydana gelebilecek çatlamalar bafltan ön-

lenmifl olur. Örümceklerin milyonlarca y›ld›r uygulad›klar› bu yöntem
günümüzde çok büyük yük tafl›yan ve çok sa¤lam olmas› gereken endüst-
riyel kablolarda kullan›lmaktad›r.