Page 101 - วิทยาศาสตร์ ม.ต้น
P. 101
100
เรื่องที่ 1 ความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิตต่าง ๆ ในระบบนิเวศ
ระบบนิเวศ คืออะไร
ระบบนิเวศ (Ecosystem) เป็นชื่อเรียกของกลุ่มสิ่งมีชีวิตและปัจจัยแวดล้อมในบริเวณกว้างแบบ
ใดแบบหนึ่งที่เน้นความสัมพันธ์กันของสิ่งมีชีวิตและสิ่งแวดล้อม ซึ่งถือเป็นหน่วยที่ส าคัญที่สุด มีการ
แลกเปลี่ยนสสาร แร่ธาตุ และพลังงานกับสิ่งแวดล้อม โดยผ่านระบบห่วงโซ่อาหาร (Food chain)
เพราะระบบนิเวศนั้นประกอบด้วยความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตหลากหลายชนิด และความสัมพันธ์
ระหว่างสิ่งมีชีวิตกับสิ่งแวดล้อมที่อาศัยอยู่ ซึ่งสิ่งแวดล้อมก็คือสภาพต่างๆ ของสิ่งที่อยู่รอบตัวเรา
ได้แก่ อุณหภูมิ ความชื้น ระนาบพื้นที่สูง ประเภทของหิน ดิน ฯลฯ มีการกินกันเป็นทอดๆ ท าให้
สสารและแร่ธาตุมีการหมุนเวียนในระบบจนเกิดเป็นวัฏจักร
ระบบนิเวศที่ใหญ่ที่สุดในโลกเรียกว่า โลกของสิ่งมีชีวิต โครงสร้างของโลกประกอบไปด้วย
ทะเล เกาะ และพื้นทวีป อีกทั้งยังมีสภาพภูมิอากาศที่หลายหลากจึงเกิดเป็นระบบนิเวศหลายรูป ด้วย
เหตุนี้ ระบบนิเวศที่มีความคล้ายคลึงกันจึงเรียกกันว่า “ชีวนิเวศ”
ความแตกต่างที่ส าคัญระหว่างชีวนิเวศแต่ละแห่งมี 2 อย่าง คือ ความหลากหลายทางชีวภาพ
หรือความหลากหลายสายพันธุ์ของสิ่งมีชีวิต และ มวลชีวภาพ หรือปริมาณอินทรีย์วัตถุต่อหน่วยพื้นที่
ชีวนิเวศที่อุดมสมบูรณ์ที่สุดคือป่ารกที่มีทั้งความหลากหลายทางชีวภาพและมวลชีวภาพสูง
ระบบนิเวศหลากหลายบนโลก
ระบบนิเวศทั้งขนาดเล็กและขนาดใหญ่มีความแตกต่างกัน แต่มีความเหมือนกันคือ เป็นที่อยู่
ตามธรรมชาติของพืชและสัตว์ ซึ่งอยู่รวมกันเป็นกลุ่มและมีอิทธิพลต่อกัน ทั้งในแหล่งน ้าจืด ชายหาด
หรือถ ้าใต้ดินโลกมีน ้าจืดในแหล่งต่างๆ รวมกันเพียง 0.04% ของปริมาณน ้าทั้งโลก (อีก 2.4% ใน
ปริมาณน ้าจืดทั้งหมดเป็นน ้าที่เกิดการแข็งตัว) น ้าจืดมีปริมาณสารละลายเกลือในน ้าน้อยกว่าน ้าทะเล
ซึ่งส่วนใหญ่เป็นน ้าฝนที่ตกลงบนพื้นทวีป
ระบบนิเวศ (ถ ้าใต้ดิน – ชายฝั่งทะเล – ป่ าชายเลน)
สิ่งมีชีวิตหลักๆ ในน ้าจืด ได้แก่ สาหร่าย พืชชั้นสูงบางชนิด และสัตว์จ าพวกครัสเตเซียน แมลง
ปลา และสัตว์ครึ่งบกครึ่งน ้าชนิดต่างๆ สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมที่หาอาหารจากในน ้าแล้วสร้างรังไว้ริมฝั่ง
แม่น ้าเหมือนตัวนากและตัวบีเวอร์ พื้นที่ชุ่มน ้าเป็นแหล่งที่มีสิ่งชีวิตหลากหลายสายพันธุ์ที่สุด เพราะมี
สภาพเป็นระบบนิเวศแบบผสมผสานระหว่างบนบกกับในน ้า
ถ ้า เป็นระบบนิเวศที่ไม่มีแสงสว่าง (แสงสว่างเป็นปัจจัยที่ท าให้เกิดการสร้างอินทรียวัตถุ) มี
ความชื้นสูง และอุณหภูมิเกือบคงที่ตลอดทั้งปี อินทรียวัตถุที่จ าเป็นต่อการด ารงชีวิตสามารถเข้าไปสู่ใน
ถ ้าได้ตามกระแสน ้าใต้ดินหรือสัตว์เป็นตัวน าเข้ามา ดังนั้น สัตว์กลุ่มหลักที่อาศัยในถ ้าจึงเป็นจ าพวก
