Page 12 - วิทยาศาสตร์ ม.ต้น
P. 12
11
กระบวนการทางวิทยาศาสตร์
การด าเนินการเรื่องใดเรื่องหนึ่งจะต้องมีการก าหนดขั้นตอน อย่างเป็นล าดับตั้งแต่ต้น
จนแล้วเสร็จตามจุดประสงค์ที่ก าหนด
กระบวนการทางวิทยาศาสตร์ จึงเป็ นแนวทางการด าเนินการโดยใช้ทักษะ
วิทยาศาสตร์ใช้ในการจัดการ ซึ่งมีล าดับขั้นตอน 5 ขั้นตอน ดังนี้
1. การก าหนดปัญหา
2. การตั้งสมมติฐาน
3. การทดลองและรวบรวมข้อมูล
4. การวิเคราะห์ข้อมูล
5. การสรุปผล
ขั้นตอนที่ 1 การก าหนดปัญหา เป็นการก าหนดหัวเรื่องที่จะศึกษาหรือปฏิบัติการแก้ปัญหา
เป็นปัญหาที่ได้มาจากการสังเกต จากข้อสงสัยในปรากฏการณ์ต่าง ๆ ที่พบเห็น เช่น ท าไมต้นไม้ที่ปลูก
ไว้ใบเหี่ยวเฉา ปัญหามีหนอนมาเจาะกิ่งมะม่วงแก้ไขได้อย่างไร ปลากัดขยายพันธุ์ได้อย่างไร
ตัวอย่างการก าหนดปัญหา
ป่าไม้หลายแห่งถูกท าลายอยู่ในสภาพที่ไม่สมดุล หน้าดินเกิดการพังทลาย ไม่มีต้นไม้ หรือ
วัชพืชหญ้าปกคลุมดิน เมื่อฝนตกลงมาน ้าฝนจะกัดเซาะหน้าดินไปกับกระแสน ้าแต่บริเวณพื้นที่มีวัชพืช
และหญ้าปกคลุมดินจะช่วยดูดซับน ้าฝนและลดอัตราการไหลของน ้า ดังนั้นผู้ด าเนินการจึงสนใจอยาก
ทราบว่า อัตราการไหลของน ้าจะขึ้นอยู่กับสิ่งที่ช่วยดูดซับน ้าหรือไม่ โดยทดลองใช้แผ่นใยขัดเพื่อ
ทดสอบอัตราการไหลของน ้า จึงจัดท าโครงงาน การทดลอง การลดอัตราไหลของน ้าโดยใช้แผ่นใยขัด
ขั้นตอนที่ 2 การตั้งสมมติฐานและการก าหนดตัวแปรเป็นการคาดคะเนค าตอบของปัญหาใด
ปัญหาหนึ่งอย่างมีเหตุผล โดยอาศัยข้อมูลจากการสังเกต การศึกษาจากเอกสารที่เกี่ยวข้อง การพบผู้รู้ใน
เรื่องนั้น ๆ ฯลฯ และก าหนดตัวแปรที่เกี่ยวข้องกับการทดลอง ได้แก่ ตัวแปรต้น ตัวแปรตาม ตัวแปร
ควบคุม
สมมติฐาน ตัวอย่าง
แผ่นใยขัดช่วยลดอัตราการไหลของน ้า (ท าให้น ้าไหลช้าลง)
ตัวแปร
ตัวแปรต้น คือ แผ่นใยขัด
ตัวแปรตาม คือ ปริมาณน ้าที่ไหล
ตัวแปรควบคุม คือ ปริมาณน ้าที่เทหรือรด
