Page 39 - E-Modul Asam Basa Berbasis Guided Discovery Learning
P. 39

E E-MODUL ASAM & BASA

                                            B e r b a s i s   G u i d e d   D i s c o v e r y   L e a r n i n g
                                            Berbasis Guided Discovery Learning

                                                  Lembar Kegiatan 3

                     TETAPAN KESETIMBANGAN AIR DAN KEKUATAN ASAM BASA
                     T E T A P A N   K E S E T I M B A N G A N   A I R   D A N   K E K U A T A N   A S A M   B A S A

                                             Alokasi waktu : 3 x 45 menit



                                                 n
                          T
                               a
                                               r
                                                a
                                     e
                                 n
                                      m
                          Tujuan Pembelajaran
                                   P
                                              a
                                        b

                              u
                             j
                           u
                                           a
                                           l
                                             j
                                         e

                 Peserta  didik  dapat  menjelaskan  kekuatan  asam  basa  serta  kesetimbangan Peserta  didik  dapat  menjelaskan  kekuatan  asam  basa  serta  kesetimbangan Peserta  didik  dapat  menjelaskan  kekuatan  asam  basa  serta  kesetimbangan
                  p e n g i o n a n n y a   d a l a m   l a r u t a n
                  pengionannya dalam larutan



                                                                   e
                                 v
                                                                     n
                                                                      t
                                                                       a
                                                                             n
                                                                           o
                           M
                              o
                                                                         t
                                i
                               t
                                                                          i
                                                                  s
                                                 P

                                      o
                                                    o
                                                   r
                                           a

                                        n
                                              d
                                            n
                                                      b
                                                             P

                                                               r
                                                                e
                                   a
                                                       l
                                      i
                                                        e
                                                          m
                                    t
                           Motivation and Problem Presentation


                                                                                                        i
                                                                                                       l
                                                                                           o

                                                                                                          r
                                                                                    t
                                                                                                        s
                                                                                                         t
                                                                                                     )
                                                                                                  o
                                                                                               u
                                                                                                k
                                                                                                  t
                                                                                                    r
                                                                                            n
                                                              Air adalah penghantar (konduktor) listrik
                                                                                             d
                                                                                                           i
                                                                                     a
                                                                                      r
                                                                                                            k
                                                                                         k
                                                                                        (

                                                      y a n g    s a n g a t    b u r u k .    A i r    m u r n i    h a m p i r    t i d a k
                                                      yang  sangat  buruk.  Air  murni  hampir  tidak
                                                                                                             t
                                                                                                           l
                                                                           arus
                                                                                               hanya
                                                                                       r
                                                                                                           a
                                                      m e n g h a n t a r k a n    a r u s    listrik,     h a n y a    alat
                                                                                    l
                                                                                        i
                                                                                     s
                                                                                         k
                                                                                                         a
                                                                                          ,
                                                                                     i
                                                      menghantarkan
                                                                                      t
                                                                                                 a
                                                                 a
                                                               u
                                                                                                  n
                                                                r
                                                             k
                                                                                                       d
                                                      p

                                                                                                          p
                                                                                                           a
                                                                                                         a
                                                            u
                                                                                                             t
                                                                                                   g
                                                        e
                                                         n
                                                          g
                                                                  n
                                                                       a
                                                                                    t
                                                                          g

                                                                                          k
                                                                         n
                                                                                            a

                                                                               a
                                                                                   a
                                                                                n

                                                                                         e
                                                                              s
                                                                                        p

                                                                      y
                                                                                  g
                                                                                               y
                                                      pengukuran  yang  sangat  peka  yang  dapat



                                                                                a
                                                                                                        d
                                                                                                            a
                                                                                    m
                                                                                      u
                                                                                         n
                                                                                        r
                                                                                                           y
                                                                                  r
                                                                                 i
                                                                                                         a
                                                                                          i

                                                                                                      i
                                                              j
                                                                       b
                                                               u
                                                             n
                                                                                                   l
                                                                        a
                                                                                                  i
                                                                                                m
                                                                  k
                                                                   a

                                                                k
                                                                    n
                                                      m
                                                                           w
                                                        e
                                                                             a

                                                      menunjukkan  bahwa  air  murni  memiliki  daya
                                                                                                    k
                                                          n
                                                           u
                                                                                               e
                                                                                             m
                                                                          h
                                                                                                    i
                                        e

                                       l
                              r
                                              H
                                   M

                                 2
                                           u

                               1
                                            l
                     G
                                         k
                           b
                        a
                         m
                     Gambar 12. Molekul H O
                            a
                                      o
                                  .
                                                2
                                                      hantar listrik yang sangat kecil.
                                                                 t
                                                                s
                                                         n
                                                          t
                                                      h
                                                        a
                                                           a
                                                              l
                                                               i
                                                            r

                                                                 r
                                                                                  t

                                                                                 a
                                                                              n
                                                                               g
                                                                                       i
                                                                                        l
                                                                                      c
                                                                                   k
                                                                                     e
                                                                     y
                                                                       a

                                                                  i
                                                                   k
                                                                           s
                                                                             a

                                                                        n
                                                                         g

                                                                              r
                                        m
                               p
                                                                              r
                                                          i

                                          a
                                                          i

                                                                             i
                                                                             i

                               p
                                    a
                                    a
                                        m
                                                           r
                                                           r
                                          a
                            t

                             a
                            t

                                                                                       ?
                                     g
                                     g
                                                                                       ?
                                                                                  A
                                                                                  A
                                                                                 P
                                                                                 P
                                                         a
                                                                                    M
                             a
                                                         a
                                                                                    M

                                                                      a
                                       i

                                             a
                                                               u
                                                               u
                                             a
                                                                      a
                                                                  u
                                                                  u
                                  b
                                       i
                                                                    r
                                                                m
                                                                m
                                                                    r
                                  b

                                                                         u
                                i
                                i
                                                                         u

                                                                            a


                                                                            a
                                                                       t
                                            n

                                                                       t
                                                                        a
                                                              s
                                                              s
                                                                        a
                                            n
                                                                                                  a
                                                  n
                                                                                                 a
                                                                                                 a
                                                                                                    t
                                                                                                    t
                                                  n
                                                                                                  a
                                      a
                                                    g
                                                    g


                                                                                                s
                                                                                                s

                                      a

                                                d
                                                d
                                                                                                         g
                                                                                                         g
                                                                                                            n
                                                                                                            n
                                                                                                           a
                                                                                                           a
                                                                                                        n
                                                                                                      t
                                                                                                       a

                                                                                                      t
                                                                                                       a
                                                                                                        n
                                                 e
                                                 e
                                                                                             a
                           e
                                                                                         P
                                                                                           a
                                                                                         P
                          Tetapi  bagaimana  dengan  air  sumur  atau  air  PAM?  Pada  saat  tangan
                           e

                                                      n
                          T T

                                                                                           a
                                                      n
                                                     a
                                                                                            d
                                                     a

                                                                                             a
                                                                                            d

                                                                                                         a
                                                                                                        r
                                                                                      a
                                                                                                       e
                                        s
                                                                      e
                            e
                                                                                       l

                                         a
                                                                                                            s
                                                                  i

                                                                                                          r
                                 a
                  dalam  keadaan  basah  jangan  sekali-kali  menyentuh  peralatan  yang  berarus
                                                                                                           u
                                                                    m
                                                                                        a
                                           h

                                                                             t
                                                                           n
                                                                                                  g
                               d
                                                                                                 n
                                                                              u

                                                                                              y
                                                                                           n
                                                                                               a
                                                                               h
                                                                                         t
                                                                                                     b
                             a
                                                                                     r
                                                                       n
                           k
                                a
                                                                                    e
                                                                          e
                                                                                  p
                                                                         y
                                                                                          a

                                                                a
                                                n
                                                 g
                                                         k
                                                          a

                                      b
                                       a
                                   n

                                                       s
                                                              k
                                                  a
                                                            l
                                                                 l
                                                        e
                                              a
                                              j
                                                    n
                                                            i
                  l l listrik,  misalnya  stop  kontak.  Mengapa  Ananda  tidak  boleh  menyentuhnya
                     t
                                                                                  k
                                          p
                                    a
                                                                                  k
                                          p
                                                  t
                             i
                      r
                      r

                                                                                                    n
                             i

                                                                                                    n
                                                                                 a
                     t
                                                           n
                                                                               i
                                                                                                      u
                                                                               i
                                                                              t
                    s
                                                n
                    s
                                                                              t
                                                           n
                                                          e
                                                                                                      t
                                                          e
                                                                                 a
                                    a
                                                                                                      t
                                                                               d
                                                                                                      u
                                                                               d
                              s
                              s
                         ,


                                                     .
                       k
                                                     .
                                                                                                  y


                                                  a

                                                                                                  y
                                                                                               e
                       k
                                                    k
                                                    k
                                         o
                                                                                               e
                                                                                             m
                                                                                             m
                         ,
                                                                                                n
                                                                                                n
                                         o
                           m
                                                       M
                                                       M
                                       s
                                                                                                   e
                           m
                                                  t
                                                                                     b
                                                                                     b
                                                                                                   e
                                                                                      o
                                                                                      o
                       i
                                                  a
                       i

                                                                                          h
                                                                                          h
                                                                                         e
                                                                                        l
                                                                                        l


                                                                                         e
                                                              a
                   i
                                             k
                                                                       a
                                                                       a
                                                               p
                                                                                                         n
                                        t
                                 n
                                       s
                                                            g
                                                                        n
                                                                a
                                                                a

                                                                                                           y
                                        t
                                                               p
                                   y
                                             k
                                   y

                                                                                                         n
                                                                         d
                                                                         d
                                                                                                           y
                                                                     n
                                                                     n
                                                            g
                                               o
                                               o
                                                              a
                                 l
                                                n
                                                                                                            a




                                                                                                            a
                                 l
                                                                   A
                                                                   A
                                                                                                        h
                                                                           a
                                                                           a
                   i
                               a
                                 n
                                                                        n
                                                                                                        h
                               a
                 padahal air murni hampir tidak menghantarkan arus listrik?padahal air murni hampir tidak menghantarkan arus listrik?
                          S S a l l a h      s a t t u      s i i f a t t     p e n t t i i n g      d a r i i      a i i r      a d a l l a h      k e m a m p u a n n y a      u n t t u k
                                                                      h
                                                        a
                                          a
                                                                                     n
                                                                                       n
                                                              r
                                                                   a
                                                                                            u
                                                  n
                                                                a
                                                                                                 k
                                                                  d
                                                                                                u
                                                                                             n
                                                    g
                                  a
                                                                                        y
                           a
                                                       d
                                         f
                                                                     a
                          Salah  satu  sifat  penting  dari  air  adalah  kemampuannya  untuk  berperan
                                 s
                                                                                         a
                                             p
                             a
                                                                              a
                                                                                    a
                                                                         k
                                       s
                                              e
                                                                          e
                                                                            m
                                                         r
                                    u
                                                                                   u
                              h
                                                            a
                                                n
                                                                               m
                                                                                 p
                 sebagai asam dan basa sekaligus (amfoter). Penambahan asam ke dalam air akan sebagai asam dan basa sekaligus (amfoter). Penambahan asam ke dalam air akan sebagai asam dan basa sekaligus (amfoter). Penambahan asam ke dalam air akan
                                                                   n
                                                                               m
                                                                     g
                                                      b
                                                                                 b
                                                                                         b
                                                          a
                                                                                          a
                                                                                                      a
                                                                          p
                                r
                         u
                                                                                                       m
                                                   a
                                                                                                e
                                                            d
                                                                             n
                                                                 d
                                                                                               k
                        b
                                                                                                            r
                    e
                                                a
                                                                              a
                                                                                            s
                                       e
                                  b
                                            s
                                                                                             a
                                                                           e
                                                                  e
                                                                                                   d
                                                                                   a
                                          n
                      m
                  membuat air berperan sebagai basa dan dengan penambahan basa ke dalam air
                                                                                       n
                                                                      a
                                                             a
                                                       a
                                                              n
                                                                                                    a
                  m m e m b u a t t     a i i r     b e r r p e r r a n     s e b a g a i i     b a s a     d a n     d e n g a n     p e n a m b a h a n     b a s a     k e     d a l l a m     a i i r
                                                        s
                                                                        n
                                                 g
                                                                                     a
                                              e
                                                                                    h
                                                                                                          a
                                     p
                                               b
                              a
                                   e
                           a
                                         a
                  akan membuat air berperan sebagai asam. Mengapa hal tersebut bisa terjadi?
                                                   e
                                                                                                    a

                                                                                                       ?
                                                                                                       ?
                                                  s

                                                                                                t
                                              a
                                                                                                t
                    k
                                         e

                                              a
                                                                                                    a
                     a

                                                   e
                                                                                                   j
                    k
                  a a
                      n
                     a
                                                                                                     d
                                                                                                      i
                                                                                                   j
                                                                                                      i
                                                                                                  r
                                                                                                 e
                                               n
                                                                                                     d
                                                                                                 e
                                                  s
                                         e
                                                                                                  r
                                               n
                      n

                                             r
                                           p

                                                                             h
                                                            s
                                   a
                                   a
                               u
                                                             a
                               u
                                           p
                                                                           a
                                                                           a


                                       b
                                                                                l


                                                                                l
                                             r
                                                            s
                                                                             h
                                                           a
                                                                              a
                                                                              a
                                                           a
                                                                .
                                            e
                                                                .
                                                                    e
                                                                      n
                                 a
                                                                    e
                                  t


                                  t
                                            e
                                                                  M
                                                                  M
                                                                        a
                                                                        a


                                                                          p
                                                                          p
                                                             a
                                                              m
                                 a
                                                                      n
                                                                       g
                                       b
                                                              m
                                                                       g
                                                                                           b


                                                     a
                                                     a
                                                                                           b
                                                                                         t
                          e
                          e
                                                                                        u
                                                                                         t
                                     r
                                     r
                                                                                            i

                        m
                                                                                              a



                                                                                              a
                                                                                             s
                                                                                             s
                                                                                            i
                                                    b
                                                    b
                        m
                                                                                   r
                                                                                   r
                                          r
                                                                                    s
                                          r
                                     i
                                                                                    s
                                                         i
                              b
                                                                                 t
                                                                                 t
                              b
                                                         i
                                                                                  e
                                                                                  e
                            m
                            m
                                                                                        u
                                                                                      b
                                                       g
                                                       g
                                                                                      b
                                     i
                                                        a
                                                        a
                                                                                     e
                                                                                     e
                       Fase F SMA/MA                                                                   33
   34   35   36   37   38   39   40   41   42   43   44