Page 28 - Kelompok_Kompetensi_G_Makarya_Sembrama_Wacana_Puisi_miwah_Geguritan
P. 28

Aksara Bali manut ring wangun miwah kawigunannyané kaepah dados

                        aksara  biasa  miwah  aksara  suci.  Simpen  (1979)  minayang  aksara  Bali  manut
                        kawigunan  dados  tetiga  inggih  punika  (1)  wreastra;  (2)  swalalita;  (3)  modré.
                        Raris, Bagus (1980: 9), sampun tatas maosang aksara wréastra miwah swalalita

                        ngranjing  ring  aksara  biasa,  aksara  modré  miwah  wijaksara  ngranjing  aksara
                        suci.
                                Kabaos aksara biasa santukan kawigunanyané kanggén nyurat kruna-

                        kruna sané nganggén basa Bali lumrah, upami urak, pipil, pangéling-éling miwah
                        sané lianan. Kabaos pinaka aksara suci santukan akehan kanggén nyurat indik

                        kadiatmikan miwah indik kaagamaan.  Aksara puniki kabaos madué taksu utawi
                        kekuatan sané prasIda nyuciang mala. Aksara suci kawigunanyané pinaka sara
                        ring upacara agama miwah usadha (Nala, 2005: 27).


                                Sané ngranjing aksara wreastra inggih punika aksara h,    n,    c,    r,    k  ,


                        g,  t,  m,  \,  b,  s,  w,  l ,  p,  d,  j,  y ,  Zÿ,        Madué ngranjing Aksara




                        swalalita inggih punika. Á, õ, ÷, ÷o, ú, úo, 6, ü, O, Oo, 2, 2o,  Ï,


                        Ïo,  k,  g,  f,  \,  c,   ôôôôÈ,  j,  ü ,  Zÿ,  `,  ~ÿ,  y,  x,  t,  q,  d,  Œ,  n,  p,



                        |,  b,  v,  m,  w,  y,  r,   l, ò,  Ï,  ],  [,  s,  h,  (Mertha, 1993: 23). Akeh



                        aksara swalalita inggih punika 47 aksara (warnastu sapta catur yah) sané kaepah
                        dados  33  aksara  wianjana (wyanjanakam tri  tring  sati) miwah  14  aksara  suara
                        (swarcami catur daçah).

                                Aksara  swalalita  kaepah  dados  kakalih  inggih  punika  aksara  suara
                        swalalita  (vokal)  miwah  aksara  wianjana  swalalita  (konsonan).  Aksara  suara
                        swalalita  kaepah  malih  dados  kakalih  inggih  punika  aksara  suara  hreswa

                        (hembusan nafas pendek) miwah dirgha (hembusan nafas panjang). Punika taler
                        aksara  wianjana  swalalita  manut  titik  artikulasi  kaepah  dados  inggih  punika
                        kanthya, talawia, murdania, danthya, miwah ostia. Yéning cingakin ring wargan

                        aksarannyané kaepah dados nenem, inggih punika alpa prana (hembusan nafas
                        kecil), maha  prana (hembusan  nafas  besar),  anusuara  (suara  sengau),  arddha




                            16
   23   24   25   26   27   28   29   30   31   32   33