Page 1522 - บทคดยอการทดลองสนสด 58 สมบรณ_Neat

รายงานผลการทดลองสิ้นสุด ปี 2558

1. ชุดโครงการวิจัย วิจัยและพัฒนาระบบการปลูกพืชอย่างยั่งยืน
2. โครงการวิจัย วิจัยและพัฒนาระบบการปลูกพืชในพื้นที่ใช้น้ำฝน

3. ชื่อการทดลอง วิจัยและพัฒนาระบบการปลูกพืชหลังการเก็บเกี่ยวข้าวในพื้นที่นา

ใช้น้ำฝน จังหวัดนครพนม
4. คณะผู้ดำเนินงาน พรทิพย์ แพงจันทร์ วราพร วงษ์ศิริวรรณ 1/
1/
ญาณิน สุปะมา 1/

5. บทคัดย่อ
ทดสอบระบบปลูกพืชหลังเก็บเกี่ยวข้าว ในพื้นที่นาเขตใช้น้ำฝนจังหวัดนครพนม มีวัตถุประสงค์

เพื่อเพิ่มพืชทางเลือกใหม่ให้เหมาะสมกับพื้นที่ โดยทดสอบการปลูกถั่วลิสงหลังการเก็บเกี่ยวข้าว ในพื้นที่

บ้านหนองปลาดุก ตำบลบ้านผึ้ง อำเภอเมือง จังหวัดนครพนม เกษตรกร 12 ราย (ปี 2556) 15 ราย
(ปี 2557) และ 12 ราย ปี 2558 โดยทดสอบเทคโนโลยีตามคำแนะนำกรมวิชาการเกษตรเปรียบเทียบกับ

วิธีเกษตรกรซึ่งปลูกข้าวอย่างเดียว ผลการทดสอบรวม 3 ปี พบว่า กรรมวิธีเกษตรกรที่มีการปลูกข้าว
อย่างเดียวได้ผลผลิตเฉลี่ย 472 กิโลกรัมต่อไร่ ผลตอบแทนเฉลี่ย 3,481 บาทต่อไร่ ในขณะที่ข้าวกรรมวิธี

ทดสอบให้ผลผลิตเฉลี่ย 480 กิโลกรัมต่อไร่ ผลตอบแทนเฉลี่ย 3,573 บาทต่อไร่ สำหรับถั่วลิสงที่ปลูก
หลังเก็บเกี่ยวข้าว พันธุ์ขอนแก่น 6 ให้ผลผลิตเฉลี่ย 798 กิโลกรัมต่อไร่ ผลตอบแทนเฉลี่ย 10,450 บาท

ต่อไร่ สัดส่วนรายได้ต่อการลงทุน (BCR) เฉลี่ย 2.9 สำหรับการเพิ่มทางเลือกพันธุ์ถั่วลิสงใหม่ 2 พันธุ์ คือ

พันธุ์ ขอนแก่น84-7 และ 84-8 ให้ผลผลิต 740 และ 500 กิโลกรัมต่อไร่ ผลตอบแทน 9,687 และ 5,437
บาทต่อไร่ สัดส่วนรายได้ต่อการลงทุน (BCR) 2.9 และ 2.2 ตามลำดับ เมื่อเปรียบเทียบทั้งระบบ พบว่า

กรรมวิธีเกษตรกร (ข้าวอย่างเดียว) ให้ผลตอบแทนเฉลี่ย 3,481 บาทต่อไร่ กรรมวิธีทดสอบ (ข้าว-ถั่วลิสง)

ให้ผลตอบแทนเฉลี่ย 14,258 บาทต่อไร่ เพิ่มขึ้น 244 เปอร์เซ็นต์ เมื่อดูสัดส่วนรายได้ต่อการลงทุน (BCR)
ทั้งระบบ กรรมวิธีทดสอบจะสูงกว่ากรรมวิธีเกษตรกรเพียงเล็กน้อย คือ 2.9 และ 2.4 ตามลำดับ สำหรับ

พื้นที่ขยายผลบ้านวังกระแสร์ เกษตรกร 15 รายผลิตถั่วลิสงหลังเก็บเกี่ยวข้าวได้ผลผลิตเฉลี่ย 687

กิโลกรัมต่อไร่ ได้ผลตอบแทน 7,345 บาทต่อไร่ ซึ่งแสดงให้เห็นว่าการตัดสินลงทุนปลูกถั่วลิสงหลังการ
เก็บเกี่ยวข้าวน่าจะดีกว่าการปล่อยที่นาให้ทิ้งว่างเปล่า การจัดเวทีสรุปบทเรียนหลังการปลูกถั่วลิสง

หลังการเก็บเกี่ยวข้าวในแต่ละปี เพื่อประเมินความพึงพอใจ พบว่าเกษตรกรค่อนข้างชอบถั่วลิสง
พันธุ์ขอนแก่น 6 เพื่อปลูกหลังข้าวมากกว่ามันสำปะหลังที่เคยปลูกมาก่อนนี้ เพราะทำให้เกษตรกร

มีรายได้เพิ่มขึ้น การปฏิบัติไม่ยุ่งยากนัก ทั้งนี้ การยอมรับเทคโนโลยียังขึ้นอยู่กับเงื่อนไขของเวลาที่ต้อง

สอดคล้องกับกิจกรรมต่างๆ ของวิถีชีวิตเกษตรกร สภาพสังคม สิ่งแวดล้อมเป็นส่วนสำคัญด้วย

___________________________________________

1/ สำนักวิจัยและพัฒนาการเกษตรเขตที่ 3

1455