Page 84 - NhungMuaXuanTroLai

gaùi, taát caû ñeàu ñaõ tröôûng thaønh vaø hieän ñang ôû Myõ.

Ñieàu toâi phuïc nhaát laø tinh thaàn vaø nghò löïc phaán ñaáu cuûa anh. Toâi coøn nhôù naêm
1956, trong moät cuoäc gaëp gôõ ôû Saigon, toâi vaø moät anh baïn nhaø vaên khaùc thaáy anh
quaù tieàu tuïy vì beänh ôû xöông soáng ñeán luùc nguy kòch, anh ñi laïi löng phaûi gaäp haún
xuoáng vaø moãi ñeâm beänh haønh ñau ñôùn khoâng nguû ñöôïc. Chuùng toâi baøn vôùi nhau ñi
tìm thaøy chaâm cöùu ñeå trò giaûm ñau.

Nhöng anh mæm cöôøi laéc ñaàu, noùi moät caâu toâi nhôù maõi:
- Ñau ôû theå xaùc coù gì ñaùng sôï? Chæ sôï ôû tinh thaàn.

Sau khi nhöõng ngöôøi coäng saûn mieàn Baéc chieám ñöôïc Saigon, toâi coù ñeán nhaø anh
Traàn Vieät Sôn, moät caên nhaø nhoû trong moät
ngoõ heûm cuûa ñöôøng Traàn Quoác Toaûn. Chuùng toâi chia seû nhöõng suy tö veà thôøi cuoäc.
Toâi töø giaõ anh, nghó raèng seõ coøn ñöôïc gaëp laïi anh nhieàu laàn nöõa. Khoâng ngôø ñoù laø
laàn cuoái.

Ít laâu sau, vaøo ñaàu naêm 1976, cheá ñoä coäng saûn baét anh vaøo cuøng dòp khi hoï caøn
queùt nhöõng vaên ngheä só mieàn Nam.

Chuùng toâi khoâng ñöôïc gaëp nhau trong tuø vì nhöõng ngöôøi bò xeùt laø nguy hieåm ñeàu
bò bieät giam, maëc duø luùc ñaàu chuùng toâi cuøng bò nhoát chung ôû sôû Coâng an Thaønh phoá,
ñöôøng Traàn Höng Ñaïo. Ñeán khi toâi bò giaûi ñi Gia Trung thì cuõng laø luùc anh bò toáng
vaøo khaùm Chí Hoøa.

Toâi voán thích saùch neân coù moät thö phoøng nhoû ôû nhaø. Cuoán saùch raùch naùt "ABC
du Journalisme" vaãn ñöôïc toâi ñeå ôû moät nôi trang troïng trong phoøng ñoù. Nhöng ñeán
cuoái naêm 1987, khi toâi ra khoûi traïi Caûi taïo veà nhaø, toâi thaáy thö phoøng ñaõ tan hoang.
Vôï toâi cho bieát vì chieán dòch baøi tröø Vaên hoùa "ñoài truïy" naêm 1977-78, moïi cuoán
saùch baèng tieáng ngoaïi quoác ñeàu bò coi laø voïng ngoaïi, laøm tay sai cho ñòch, coøn
nhöõng saùch khaùc ñeàu bò coi laø phaûn ñoäng. Choàng ñaõ bò baét vì bò lieät vaøo loaïi vaên
ngheä só phaûn ñoäng, vôï toâi sôï caùc con toâi cuõng bò vaï laây, neân thaùo ra töøng maûnh, ñem
baùn ñoàng naùt ñeå kieám theâm chuùt tieàn nuoâi con.

Traàn Vieät Sôn coøn laø moät trong nhöõng laõnh tuï cuûa ñaûng phaùi quoác gia. Neáu anh
ñaàu haøng coäng saûn coù leõ anh khoâng bò giam kyõ nhö vaäy ôû nhöõng nôi khaéc khoå nhaát,
laø bò giam rieâng moät nôi trong caùi phoøng nhoû heïp, chæ vöøa ñuû moät ngöôøi naèm, do
Phaùp xaây thôøi xöa vaãn goïi laø xaø-lim, khoâng ñöôïc tieáp xuùc vôùi caùc baïn ñoàng tuø khaùc,
khoâng ñöôïc vieát thô veà nhaø. Gia ñình hoaûng hoát, cuoáng cuoàng ñi tìm xem bò giam ôû
ñaâu ñeå coøn tieáp teá thuoác men, nhöng Coâng an coäng saûn khoâng chòu cho bieát nôi bò
giam caàm. Maëc duø coù beänh laïi tuoåi giaø söùc yeáu, Traàn Vieät Sôn khoâng coù thuoác
uoáng. Toâi khoâng roõ laém, nhöng coù leõ anh cuõng chaúng chòu khai laø anh coù beänh.

Sau naøy ñöôïc gaëp laïi chaùu Traàn Thò Haïnh, con gaùi ñaàu loøng cuûa anh, toâi ñöôïc
bieát theâm moät vaøi chi tieát veà nhöõng ngaøy cuoái cuøng cuûa anh. Anh ñaõ chòu ñöïng moïi
söï ñaày aûi cuûa nhaø tuø coäng saûn, nhöng söùc ngöôøi coù haïn. Naêm 1982, anh bò hai laàn
kieát lò, may nhôø nhöõng baïn ñoàng tuø khaùc, bieát tieáng anh vaø khaâm phuïc anh, ñaõ duøng
ñöôøng oáng maùng trong nhaø giam Chí Hoøa, töø treân laàu leùn thaû thuoác kieát lò xuoáng
phoøng bieät giam cuûa anh, neân ñaõ cöùu anh thoaùt cheát. Nhöng ñoù chæ laø taïm thôøi caàm