Page 302 - Ca Dao Thoi Cong San quyen 3

Ca Dao Thời Cộng Sản
sống của riêng mình chẳng hạn. Đã độc quyền về tư
tưởng tất nhiên sẽ độc quyền cả về cách sống, vì mỗi
học thuyết đều có phần đạo lý của nó, nó cần tiêu
chuẩn làm người đã được lý tưởng hoá của nó để
làm khuôn mẫu cho tu sĩ và tín đồ. Tôi có một bà cô
sống ở Hà Nội suốt thời Pháp tạm chiếm, là dân cũ
của Hà Nội, sau này giải phóng được một năm, bà
than thở với tôi, nghĩ rằng sống với cách mạng thì dễ
mà hoá ra rất khó. Bà bảo chính phủ gì việc lớn
không lo toàn lo việc vặt, từ cách ăn mặc, cách yêu
đương, cách nuôi dạy con cái là những việc người
dân tự biết cách lo, tự biết cách học, lo không nổi thì
đã có dư luận xã hội lo giùm, từ cổ tới nay vẫn thế
mà. Lại nói về những tín đồ trung thành của chủ
nghĩa Mác, những chiến sỹ theo cách mạng từ thuở
mới lập nước là đám văn nghệ sỹ chúng tôi cũng
“sống không dễ” trong sự viết lách. Viết đúng luật lệ
thì chỉ có hai chủ đề: căm thù và hy sinh. Cũng chỉ có
ba loại người được tôn vinh: công, nông, binh. Cái thế
giới mênh mông, nhiều màu sắc ngày một thu hẹp và
chỉ có hai màu: đỏ là quân ta, đen là quân địch. Văn
chương cách mạng thoạt đầu cũng lạ so với văn
chương thời trước nên được bạn đọc trẻ hoan
nghênh. Nhưng cứ phải đọc mãi một vài đề tài quen
thuộc, một vài loại người quen thuộc và những tâm
trạng rất quen thuộc ngay những bạn đọc trung thành
cũng phải chán. Chính chúng tôi cũng tự chán mình.
Tài đã kém lại bị bó chặt từ đầu tới chân, xoay tới
xoay lui cũng chỉ có một vòng quay, ú ớ một cách nói,
càng viết càng nhảm cũng là phải. Một nền văn nghệ
phải phục vụ chính trị (mà chính trị thì sớm nắng
chiều mưa) là đã mất một nửa tự do rồi, lại phải phục
vu chính trị theo nghĩa các chủ trương, chính sách
của từng thời kỳ thì còn gì là tự do nữa. Ấy là chưa
nói mỗi cấp cầm quyền lại có những yêu cầu riêng,
những cách đối xử riêng, lúc nhu lúc cương, cái

301