Page 306 - Ca Dao Thoi Cong San quyen 3

Ca Dao Thời Cộng Sản
có sự ràng buộc tự nhiên và máu thịt trong lịch sử vì
họ đã là người một nhà non một thế kỷ, đã cùng nhau
sống chết chống hiểm hoạ phát xít để bảo vệ sự tồn
tại của Liên bang cũng như của các nước cộng hoà.
Lại đã cùng nhau sinh con đẻ cái, đã pha trộn ngôn
ngữ, văn hoá và kỷ niệm. Bây giờ mỗi quốc gia vừa
được trở lại là chính mình, vừa có phần đóng góp
thêm của các nền văn hoá lân cận, bạn bè, giàu có
hơn trước, văn minh hơn trước. Rồi họ cũng sẽ sống
với nhau như một cồng đồng của khu vực, nhưng lần
này là tự nguyện, là do họ tự chọn một hình thức liên
minh bình đẳng, dân chủ và hoàn toàn tự do. Bất cứ
một thiết chế xã hội nào nhắm tới dân chủ và tự do,
xây một xã hội mở, một liên minh mở sẽ có may mắn
tồn tại được lâu dài với sự đồng thuận của mọi người
và sự hài lòng của mỗi cá nhân.

9.
Gần đây tôi có được đọc hai cuốn sách hay.
Một cuốn là Bàn về tự do của Stuart Mill, một triết gia
người Anh viết từ năm 1859, cách ta một thế kỷ rưỡi.
Một cuốn là Tư duy tự do của Phan Huy Đường, một
nhà nghiên cứu học thuyết Mác có tên tuổi ở Pháp
viết vừa mới đây. Khoảng mươi năm nay tôi đọc tiểu
thuyết không vào, cả của ta, của Tàu lẫn Tây, cả sách
mới dịch, mới xuất bản, cả sách của các đại gia của
những thế kỷ trước. Năm còn trẻ đọc thấy hay, bây
giờ già rồi nhìn trang sách cứ dửng dưng vì nó không
chịu ăn nhập vào những trải nghiệm cá nhân của tôi,
không mở ra trong tôi một cách tiếp cận mới với hiện
thực, không làm bùng cháy một điều gì đang còn ẩn
sâu trong đáy tiềm thức khiến tôi phải choàng thức
chợt nhận ra một vỉa sáng tạo mới vừa thoáng xuất
hiện. Hai cuốn sách trên, một cuốn do bạn cho mượn,
một cuốn tình cờ mua được ở nhà sách vì cái tên của
một tác giả tôi vốn quan tâm. Tôi đọc say mê cả hai

305