Page 39 - ไม้แกะสลักล้านนา ปูมผญาสล่าเมือง
P. 39
วิธีกํารลับส่ิวและมีดเหลํา
๑. ลับมีดบนหินกากเพชรเพ่ือให้มีดเกิดความคม อย่างรวดเร็ว เนื่องจากกากเพชรจะทาหน้าที่ขัดเหล็กกล้า ให้เกิดความคม
๒. การลับอุปกรณ์แต่ละชนิดมีความแตกต่างกัน ด งั น ้ ี
- สิ่วหอบ วิธีการลับให้สวิงคมมีดบนหินจากด้านซ้าย ไปขวาสลับกัน
- สวิ่ ตวั วี ใหฝ้ นแนบกระชบั ดา้ นขา้ งทงั้ สองตามรปู ตวั วี เดินหน้าแล้วถอยหลัง ขยับไปมา
- ส่ิวครึ่งวงกลม ให้ทาร่องหิน แล้วครอบคมมีดคร่อม ลงร่องหิน ฝนด้านในไปมา
- มดี เหลา ใหเ้ อยี งปลายมดี ๔๕ องศา ขยบั ถไู ปมาสลบั ด้านกัน ๓ ข้ันตอนสุดท้ายให้นามาลับกับหินปูนเพื่อ
ให้ความคมอยู่ได้นานข้ึน
ค้อน
39
เป็นหัวใจสาคัญในการแกะสลักไม่แพ้สิ่ว เพราะช่าง จะใชม้ อื จบั สวิ่ แลว้ ออกแรงดนั ขดุ ไปตามลายทว่ี าดไว้ โดยอาศยั แรงตอกจากค้อนส่ง ช่างต้องมีความชานาญและความเคยชิน ในการใชแ้ ละการควบคมุ นา้ หนกั ของคอ้ น คอ้ นมี ๒ ประเภทคอื
๑. คอ้ นไม้ มกั จะทา จากไมแ้ ดงและไมช้ งิ ชนั ซง่ึ มกั จะ เป็นไม้ชนิดเดียวกับที่ทาด้ามส่ิวเช่นกัน หัวค้อนจะมีลักษณะ คล้ายตะลุมพุกเล็ก ด้ามจับเป็นแท่งทรงกระบอก ขนาดจับ พอดีมือ ข้อดีของค้อนไม้คือ มีน้าหนักเบา คุมน้าหนักได้ง่าย เสียงไม่ดัง ทาให้ทางานได้ไม่เมื่อย และยังรักษาด้ามสิ่วไม่ให้ แตกเสยี หายอกี ดว้ ย คอ้ นไมม้ หี ลายขนาดแลว้ แตก่ ารเลอื กใชง้ าน ค้อนไม้ขนาดใหญ่ ใช้สาหรับแกะขึ้นโครง การเซาะร่องลึก การเจาะฉลุ ใช้กับงานที่ต้องใช้แรงมาก ส่วนค้อนเล็กใช้ สาหรับเก็บรายละเอียด เก็บงานพื้นท่ีโค้งมน
๒. ค้อนเหล็ก ไม่ค่อยเป็นที่นิยมเพราะมีน้าหนักมาก แตก่ ม็ ปี ระโยชนส์ า หรบั การเพมิ่ นา้ หนกั ในการขดุ เจาะ ขอ้ เสยี คือ เสียงดังเวลาตอก และทาให้สิ่วชารุดง่าย
ขั้นตอนกํารแกะสลักไม้
ค้อนไม้และค้อนเหล็ก
สํานักงํานวฒันธรรมจงัหวดัลําปําง
ไม้แกะสลักล้านนา ปูมผญาสล่าเมือง
