Page 181 - Nobel_10.02.25_Neat
P. 181
ИЛМИЙ-ОММАБОП РИСОЛА , II ҚИСМ
1957 йилда Совет Иттифоқи томонидан Спутник сунъий
йўлдоши учирилганидан сўнг, АҚШда илм-фан жуда муҳим бўлиб
қолди. Элвин Рот синфда ўтириб, америкалик самолётнинг учи-
рилиши ҳақидаги радио эшиттиришни тинглашни яхши кўрган.
Эхплорер сунъий йўлдошларидан бири 1958 йил бошида, у бирин-
чи синфда бўлганида учирилган. Буни унинг катта акаси Тед ҳам
эшитиб, унга «Биз олим бўлишимиз керак» деб айтади. Шундан
сўнг, у Колумбия университетида Фанлар дастурида қатнашиш
бахтига муяссар бўлади. У 1968 йилнинг кузида 16 ёшида, ўрта
мактабни тугатмай, Колумбия муҳандислик мактабига ўқишга
кирди.
Колумбия университетида у шотокан каратэ билан шуғул-
ланиш учун кўп вақт сарфлайди, бу жуда завқли бўлган ва бу унга
ўйлаганидан ҳам кўпроқ меҳнат қилиши мумкинлигини ўргат-
ган. У шу билан биргаликда тадқиқотларни ўрганишга ҳам вақт
топди. Колумбия университетини тугатганидан сўнг 1971 йил-
да докторлик диссертациясини ҳимоя қилиш учун Стенфорд
университетига ўқишини кўчирди. Бунга асосий сабаб эса, ўша
пайтда Стенфорднинг Операцион тадқиқотлар бўлими мавжуд-
лиги бўлган.
У Қуддус Иброний университетидан Стенфордга ташриф
буюрган Майкл Масчлердан дарс олганидан сўнг ўйин назария-
си бўйича тадқиқот қилишга қарор қилган. Унинг диссертaция
мавзуси ўша пайтдаги машҳур ўйин моделлари билан боғлиқ эди.
Фон Неуманн ва Моргенстерн бундай ўйинларнинг «ечимлари»
сифатида таклиф қилган барқарор натижалар тўпламининг умум-
лаштирилишини ўрганиб чиқди. Ўйин назарияси тараққиёти бир
қатор боши берк кўчаларни чуқур ўрганишни ўз ичига олди. Аммо
бу унга баъзи воситаларни берди (у қатъий нуқта теоремасини
исботлайди) ва ўйин назариясига доимий қизиқиш уйғотди.
Иллинойс штатида ўйин назарияси бўйича аспирантура
курсини ўқиш учун эрта имкониятга эга бўлади ва маърузалари-
ни тайёрлар экан, у ўзига ўргатилган кўп нарсаларни тушунма-
ётганини англайди. «Бу нарсаларни яхшироқ тушунишга бўлган
уринишларим нафақат Нешнинг ечими ҳақидаги назарий мақо-
лаларимга, балки Шаплей (1953) томонидан киритилганида ак-
179
