Page 8 - Brochures_Lessen

6
Klapstoelbank, ontworpen door Oscar Brodsky (1859-1949). De klapstoelbank werd geen succes. Marc Depapepe: ‘Waarschijnlijk omdat deze innovatie te schools was voor de samenleving en te modern voor het onderwijsveld.’ Collectie Nationaal Onderwijsmuseum, Dordrecht
beeld over de Duitse turnleraar Jacob Happel (1833-1916), die in de 19de eeuw te Antwerpen zelfs een ‘anti-mastur- batie’-schoolbank heeft ontworpen.
Met ons interuniversitair onderzoeksteam in de historische pedagogiek (Leuven en Gent) hebben wij geprobeerd, dat soort studies te vertalen naar meer onderwijshistorische vragen, onder meer in het kader van de veelbesproken onderwijsinnovaties, die erop gericht waren om in de lijn van de zogenaamde nieuwe-school- beweging van de late negentiende eeuw het kind meer en meer “centraal” te stellen . Oscar Brodsky (1859-1949) bijvoorbeeld, een in Brussel aangespoelde Oekraïner, ontwierp de zogenaamde klapstoelbank, die men overal kon meenemen om te leren. Het werd geen succes. Waarschijnlijk omdat zijn innovatie te schools was voor de samenleving en te modern voor het onderwijsveld.
In het museum in Dordrecht zijn die banken helemaal op de achtergrond geraakt.
Misschien is dat maar goed ook, want over historisch-pe- dagogische processen valt natuurlijk veel meer te vertel- len en te laten zien. School- en klashouden gebeurden weliswaar in een traditionele setting, maar er werden ook specifieke didactische instrumenten ontwikkeld, lesvoorbereidingen gemaakt, leerkrachten opgeleid, een wetgeving uitgewerkt, schoorvoetend ouders betrokken en ga zo maar door. Wat ik bijvoorbeeld bij mijn laatste bezoek aan het Onderwijsmuseum ten zeerste heb geap- precieerd, was de letterkast van Prinsen. Ik schreef daar
een tweet over met een knipoog naar het stadsbestuur van Ieper dat ons museum definitief had gesloten:
Details in overvloed, maar het gaat ook om de lange ont- wikkelingslijnen van het onderwijs door de eeuwen heen Uiteraard. Ik kom daarvoor nog even terug op de schoolbanken. Toen de schoolbanken werden vervan- gen door tafels waardoor een veel flexibeler opstelling mogelijk werd, veranderde dat echter niets aan de basis van het lesgeven. Ondanks de diversiteit in politieke ge- schiedenis en de daaraan gekoppelde schoolwetgeving in de verschillende landen, is er vanuit cultuurhistorisch standpunt toch grote continuïteit in de aard en de natuur van het onderwijzen. Ik heb dat in mijn werk de ‘tekst’ van het pedagogische handelen genoemd, die ondanks de grote diversiteit in ‘context’, heel traag is geëvolu- eerd. Neem bijvoorbeeld de boekjes voor het aan- vankelijk lezen. Afgezien van de taal hadden die in de diverse cultuurhistorische perioden niet alleen eenzelfde uitzicht, maar waren ze ook gelijklopend opgebouwd. Zelfs in Belgisch Congo, waar men het woord ‘boek’ als het ware nog moest uitvinden...
Hoe zit dat in België, is daar een volwaardig onder- wijsmuseum, waarin onderwijs, cultuur en samenleving als het ware samen optrekken?
Ik zei al dat het Stedelijke Onderwijsmuseum van Ieper haar deuren helaas heeft moeten sluiten. Er bestaat nu nog een schoolmuseum in Gent, ook gepatroneerd door