Page 33 - e-Book งานกฐิน

-28-
หากพิจารณาจากสภาพภูมิประเทศของเมืองเพชรบุรีในปจจุบัน แมน้ําเพชรบุรีออกปากอาวที่ปากอาว บางตะบูน อําเภอบานแหลม จังหวัดเพชรบุรี แตในอดีตนอกจากปากแมน้ําเพชรยุรีแลว ยังมีคลองสําคัญ คลองหนึ่งซึ่งเรียกวา “คลองบางจาน” เปนคลองที่ไหลแยกจากคลองวัดเกาะในตัวเมืองเพชรบุรี ไปออกทะเล ที่บานปากน้ํา ตําบลบางจาน อําเภอเมือง จังหวัดเพชรบุรี
ปจจุบันไมพบแนวคลองบางจานที่ไหลออกทะเลที่บานปากน้ําแลว เนื่องจากบริเวณที่เปนชายทะเล ไดงอกออกไปจนถึงบานปากทะเล ซึ่งหางไปจากบานปากน้ํา ปจจุบันมีวัดปากทะเลนอก และวัดปากทะเลใน แสดงวาบริเวณนั้นเดิมเปนปากทะเลของคลองบางจาน เมื่อชายฝงทะเลไดงอกพนจากบริเวณปากน้ําบางจาน
ตําบลบางจานเปนตําบลที่มีชุมชนมาตั้งแตโบราณ โดยเฉพาะบริเวณริมคลองบางจาน ซึ่งเดิมเปนคลอง ที่เชื่อมระหวางตัวเมืองเพชรบุรีมาออกปากน้ําบางจาน หรือปากทะเลไดนั้น มีวัดสําคัญหลายวัด ไดแก วัดชีสาม (ปจจุบันเปนวัดราง) วัดโลกา (ปจจุบันเปนวัดราง) วัดใหมเจริญธรรม (ปจจุบันพบใบเสมา หินทรายแดงสมัยกรุงศรีอยุธยา) วัดโพธิ์บางจาน (โพธิทัยมณี) วัดนอกทุง (ปจจุบันเปนวัดราง) และวัดปากน้ํา
วัดปากน้ํา ตําบลบางจาน
วัดปากน้ํา ตําบลบางจาน อําเภอเมือง จังหวัดเพชรบุรี เปนวัดโบราณในชุมชนตําบลบางจาน ไมปรากฏหลักฐานการกอสรางที่แนนอน แตจากรูปแบบของพระพุทธรูปที่พบแสดงวา วัดนี้นาจะมีมาตั้งแต สมัยกรุงศรีอยุธยาตอนกลาง ปจจุบันภายในวัดปากน้ํา มีโบราณสถานและโบราณวัตถุที่สําคัญหลายอยาง เชน พระอุโบสถไม ซึ่งเปนแบบสกุลชางเมืองเพชรบุรี รวมทั้งใบเสมาหินทรายศิลปะสมัยอยุธยา
นอกจากนี้สิ่งสําคัญซึ่งนาจะใชในการกําหนดอายุโบราณสถานแหงนี้ไดคือ พระพุทธรูปหินทรายแดง ปางสมาธิ ศิลปะสมัยอยุธยาตอนกลาง ซึ่งยายมาจากวัดนอกทุง ซึ่งปจจุบันเปนวัดรางสอดคลองกับหลักฐานวา บริเวณบางจานนี้มีชุมชนอยูแลวมาตั้งแตสมัยกรุงศรีอยุธยาตอนกลาง นอกจากนี้ยังมีพระปรางคอยูภายใน บริเวณกําแพงแกว อุโบสถวัดปากน้ํา ซึ่งเปนศิลปะสมัยรัตนโกสินทร
เมื่อเดินทางตามแนวคลองบางจานเดิม ซึ่งออกทะเลที่ปากน้ําบางจาน พบวาคลองบางจานเดิมนั้น ปจจุบันมีสภาพเปนทอระบายน้ํามาตามแนวถนนมุงตรงเขามายังทิศตะวันตก จะมาถึงตําบลชองสะแก จากชองสะแกเขามาทางตัวเมืองเพชรบุรีจะถึงบริเวณที่เรียกวา กุมสะแก จากนั้นหากมาตามถนนเขาเมือง เพชรบุรี (๔๐๒๑) จะพบกับแนวกําแพงเมืองเดิมของเมืองเพชรบุรีตรงแนวกําแพงดานทิศตะวันออกพอดี
เมื่อพิจารณาจากรองรอยเสนทางโบราณตามแนวคลองบางจาน ประกอบกับในพระราชพงศาวดาร ไดมีการกลาวถึง “ประตูบางจาน” ซึ่งหมายถึงประตูเมืองเพชรบุรีทางดานตําบลบางจาน จึงอาจสันนิษฐาน ไดวา เสนทางของพระยาละแวกที่นาจะยกทัพมาตีเมืองเพชรบุรีนั้น หลังจากไดยกทัพเรือมาถึงชายทะเลเมือง เพชรบุรีแลว พระยาละแวกนาจะยกทัพมาตามคลองบางจานจนถึงเมืองเพชรบุรีนั่นเอง
พระยาละแวกเขาตีเมืองเพชรบุรีที่ไหน
เมื่อพิจารณาหลักฐานจากพระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับพระพนรัตน ฉบับตัวเขียนไดกลาวถึง ตําแหนงที่พระยาละแวกไดยกทัพเขาตีเมืองเพชรบุรี ไววา
“...ขณะนั้นเจาเมืองเพ็ชบูรี แลเมืองยศโสธรราชธาณี เมืองเทพราชธาณี มิไดสมัครสมานดวยกัน ตางคนตางบังคับบันชา แลอยูปองกรรแตหนาที่ซึ่งไดเปนพนักงานรักษานั้น มิไดพรอมมูนคิดอานดวยกันซึ่งจะ แตงการปองกรรขาศึก ครั้นถึงวันแปดค่ํา พญาลแวกยกเขาปลนตําบลคลองกระแชงแลประตูบางจาน ชาวเมือง ตานทานเปนสามารถ ขาศึกเผาหอรบทลายแลวปนกําแพงเขาไดในที่นั้น ก็เสียเมืองเพ็ชบูรีแกพญาลแวก