Page 32 - e-Book งานกฐิน

-27-
“...ลุจุลศักราช ๙๒๔ ปจอจัตวาศก พระเจากรุงศรีอยุธยายกกองทัพมาตีเอาไดเมืองจันทบูร เมืองระยอง เมืองฉะเชิงเทรา เมืองนาเรือง เมืองนครราชสีมา แลวก็ถอยกองทัพกลับคืนไปพระนคร สวนทหาร ที่อยูประจําเมืองทั้ง ๕ ก็ถอยกองทัพกลับคืนมาพระนครดวย แลวทรงไดจัดพลทหารเจ็ดหมื่นยกทัพเรือไปตี เมืองเพชรบุรี เมืองจันทบุรี และธนบุรี นั้นฝายกองทัพสยามที่เสียชีวิต เจาเมืองเพชรบุรี ๑ เทพบุรี ๑ เจาเมืองโสธรราชธานี ๑ ใกลเทศกาลวสันตฤดูจึงทรงใหกวาดตอนครัวเมืองเพชรบุรีมาใหอยูใน เมืองจันทบุรี และจัดพระทศราชสุรินทราชาใหรักษาเมืองเพชรบุรีเสร็จ เสด็จถอยทหารกองทัพคืนมาพระนคร หลังจากนั้นพระเจากรุงศรีอยุธยายกกองทัพมาตีเอาเมืองเพชรบุรี เมืองจันทบุรีคืนได พระทศราชา
พระสุรินทราชาก็ถอยกองทัพคืนมาพระนคร...” 25
24
จากที่กลาวมาตั้งแตตนจนถึงสงครามคราวพญาละแวกตีเมืองเพชรบุรีครั้งที่สอง ตามหลักฐานกัมพชู า ระบุวาเปนสงครามที่เกิดขึ้นในรัชกาลสมเด็จพระปรมินทราชา หรือพระบรมราชาที่ ๓ แหงกรุงละแวก ซึ่งเปน พระบิดาของนักพระสัฏฐา
เสนทางเดินทัพพระยาละแวก
เมื่อพิจารณาในเรื่องเสนทางของการยกทัพเขามาตีเมืองเพชรบุรีนั้น สันนิษฐานวา การยกทัพทั้ง 2 ครั้ง นาจะเปนการยกทัพเรือโดยใชเรือสําเภาขามอาวไทยมาที่ชายฝงทะเลเมืองเพชรบุรี แมวาในสงครามครั้งแรกจะ ไมไดกลาวถึงเสนทางการเดินทางไวอยางชัดเจนมากนัก แตในสงครามครั้งที่ ๒ ปรากฏการกลาวถึงเสนทางการ เดินทัพที่คอนขางละเอียด ดังที่พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับพระพนรัตน ฉบับตัวเขียนกลาวถึง เหตุการณครั้งนี้ไววา
“...๏ ลุศักราช ๙๒๔ ปจอ จัตวาศก...ครั้นถึงเดือนสาม พญาลแวกก็ยกทับเรือมา พลประมาณ 70000 มาเอาเมืองเพ็ชบูรี ในขณะนั้น สมเดจพระพุทธเจาอยูหัวตรัสใหเมืองยศโสธรราชธาณี เมืองเทพ ราชธาณี ออกไปรั้งเมืองเพ็ชบูรี จึ่งพระศรีสุรินทไชยเจาเมืองเพ็ชบูรี แลเมืองยศโสธรราชธาณี เมืองเทพ ราชธาณี ก็ชวยกันตกแตงการที่จะรบพุงปองกรรเมือง ครั้นพญาลแวกยกมาถึง ก็ใหยกพลขึ้นลอมเมืองเพ็ชบูรี อยูสามวัน แลวใหยกพลเขาปลนเมืองเพ็ชบูรี ใหพลทหารเอาบันไดพาดปนกําแพงเมือง แลชาวเมืองเพ็ชบูรีรบ พุงปองกรรเปนสามารถ ขาศึกชาวลแวกตองสาตราวุทธตายเปนอันมาก จะปนปายปลนมิไดก็พายออกไป แตพญาลแวกยกเขาปลนดั่งนั้นถึงสามครั้งก็มิไดเมือง แลวตําหริะวาจะปลนอีกครั้งหนึ่ง ถามิไดไซจะเลีกทับคืนไป
ขณะนั้นเจาเมืองเพ็ชบูรี แลเมืองยศโสธรราชธาณี เมืองเทพราชธาณี มิไดสมัคสมานดวยกัน ตางคน ตางบังคับบันชา แลอยูปองกรรแตหนาที่ซึ่งไดเปนพนักงานรักษานั้น มิไดพรอมมูนคิดอานดวยกันซึ่งจะแตงการ ปองกรรขาศึก ครั้นถึงวันแปดค่ํา พญาลแวกยกเขาปลนตําบลคลองกระแชงแลประตูบางจาน ชาวเมือง ตานทานเปนสามารถ ขาศึกเผาหอรบทลายแลวปนกําแพงเขาไดในที่นั้น ก็เสียเมืองเพ็ชบูรีแกพญาลแวก แลเสียเจาเมืองเพ็ชบูรี เมืองยศโสธรราชธาณี เมืองเทพราชธาณี ตายในที่นั้น พญาลแวกก็กวาดครัวอพยบเลีก ทับคืนไปเมือง...”25 26
ในพระราชพงศาวดารฉบับสมเด็จพระพนรัตน วัดพระเชตุพน ฉบับตัวเขียน กลาวถึงเสนทางและ สถานที่สําคัญซึ่งพระยาละแวกยกทัพมาตีเมืองเพชรบุรีไว คือ ใชเสนทางทัพเรือ แสดงวานาจะยกทัพขามอาว ไทยมาขึ้นฝงที่ชายฝงของเมืองเพชรบุรี จากนั้นจึงอาจยกทัพบกมาถึงเมืองเพชรบุรี
25 พฺระราชพงฺสาวตารเขฺมร (J.S.R.C.), หนา ๙๙.
26 พระราชพงศาวดารฉบับสมเด็จพระพนรัตน ฉบับตัวเขียน เลม ๖ (หมูพระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับพระราชหตัถเลขาเลม๖)เลขที่๖ตู๑๐๘มัดที่๑ประวตัิไดจากกรมเลขาธิการคณะรัฐมนตรี๗/๔/๒๔๘๒.