Page 46 - จิตรกรรมปริศนาธรรมภาคใต้
P. 46
4) ไตรลักษณ์ ลักษณะ 3 อาการท่ีเป็นเคร่ืองกาหนดหมาย 3 อย่าง อันให้รู้ถึงความจริงของสภาวธรรมทั้งหลาย ที่เป็นอย่างน้ันๆตามธรรมของมัน
1. อนิจจตํา ความเป็นของไม่เท่ียง 2. ทุกขตํา ความเป็นทุกข์
3. อนัตตตํา ความเป็นของไม่ใช่ตน
ลกั ษณะทงั้ 3 เหลา่ น้ี มแี กธ่ รรมทเี่ ปน็ สงั ขตะ คอื สงั ขารทงั้ ปวง เปน็ สามญั เสมอกนั จงึ เรยี กวา่ สามญั ลกั ษณะ หรือ สามัญลักษณ์
ลกั ษณะทง้ั 3 เหลา่ นี้ ปรากฏอยตู่ ามธรรมดาทแี่ นน่ อนเปน็ ไปตามกฎธรรมชาติ คอื ธรรมนยิ าม (พระพรหม คุณาภรณ์ (ป.อ.ปยุตโต), 2548: 78) สามัญลักษณะที่ไม่สามารถบังคับให้ชีวิตย่ังยืนอยู่ได้ตลอดไป ไม่สามารถบังคับจิตใจ ให้เป็นไปตามปรารถนา เป็นต้น ดังปรากฏภาพพระพุทธเจ้าเอาชนะมารซึ่งการเข้าใจไตรลักษณ์ ข้ันพ้ืนฐาน นาไปสู่ปฏิบัติ ศีล สมาธิ ปัญญา เป็นธรรมะท่ีทาให้เป็นพระอริยะ ดังปรากฏภาพไตรลักษณ์ในจิตรกรรมฝาผนัง วัดโพธิ์ปฐมาวาส
5) อวิชชํา คือ ความไม่รู้แจ้ง ไม่รู้จริงในอริยสัจจ์ 4 ได้แก่ ไม่รู้ในทุกข์ ไม่รู้ในสมุทัย (เหตุให้ทุกข์เกิด) ไม่รู้ในนิโรธ (ความดบั ทกุ ข)์ และไมร่ ใู้ นทกุ ขนโิ รธคามนิ ปี ฏปิ ทา (ขอ้ ปฏบิ ตั ใิ หถ้ งึ ความดบั ไมเ่ หลอื แหง่ ทกุ ข)์ ตามนยั แหง่ พระพทุ ธภาษติ วา่
- อวิชชานิวุตา โปสา อันธะภูตา อะจักขุกา คนท้ังหลายอันอวิชชาห่อหุ้มไว้ เป็นผู้มืดมน ไม่มีจักษุ
- โก หิ หาโส กิมานันโท นิจจัง ปัชชะลิเต สะติ ดังปรากฏภาพนรกภูมิที่มีผลจากความไม่รู้ในอวิชชา ทาให้หลงกระทาผิดศีล ทาให้ได้รับผลการกระทาตกไปอยู่
ในนรก ของภาพไตรภูมิ ผนังด้านหลังพระประธานวัดสุวรรณคีรี จังหวัดสงขลา
6) ศีล คือความประพฤติชอบ การรักษาทางกาย และวาจาให้เรียบร้อย การรักษาปกติตามระเบียบวินัย
ขอ้ ปฏบิ ตั ใิ นการเวน้ จากการทา ชวั่ การควบคมุ ตนใหต้ งั้ อยใู่ นความไมเ่ บยี ดเบยี น และความไมป่ ระมาท โดยการเวน้ จากการ ฆ่าประทุษร้ายกัน เว้นจากการลักโกง ทรัพย์สิน เว้นจากการพูดเท็จโกหกกัน เว้นจากการประพฤติผิดในกาม และเว้นจาก น้าเมา คือ สุราเมรัย(พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ.ปยุตโต), 2548: 238)
7) สมําธิ คือ การเจริญสมาธิ วิธีสมาธิแบบต่างๆ จาแนกตามวัตถุประสงค์ ได้แก่สมาธิภาวนาท่ีเป็นไปเพ่ือ ทิฏฐธรรมสุขวิหาร คือเพื่อการอยู่เป็นสุขในปัจจุบัน เช่น เป็นเคร่ืองพักผ่อนจิต หาความสุขยามว่าง และสมาธิอันเป็นไป เพื่อการได้ญาณทัสสนะ สมาธิภาวนาท่ีเป็นไปเพ่ือสติและสัมปชัญญะ (พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ.ปยุตโต), 2548: 46)
8) ปัญญํา คือ ความชอบรู้ รู้ท่ัว เข้าใจ รู้ซ้ึง
1. จินตามยปัญญา คือ ปัญญาเกิดแต่การคิดพิจารณาหาเหตุผล
2. สุตามยปัญญา คือ ปัญญาเกิดแต่การสดับการเล่าเรียน
3. ภาวนามยปัญญา คือ ปัญญาเกิดแต่การฝึกอบรมลงมือปฏิบัติ (พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ.ปยุตโต),
2548: 93)
36
