Page 47 - จิตรกรรมปริศนาธรรมภาคใต้
P. 47
9) วิมุตติ หมายถึง การหลุดพ้น ไม่มีทุกข์ ภาวะท่ีไร้กิเลส หรือภาวะที่ดับ มี 5 ประการ เรียกย่อๆ ว่าสมถะ วิปัสสนา มรรค ผลและนิพพาน
1. หลุดพ้นด้วยการข่มกิเลส เป็นการระงับกิเลสด้วยการเจริญสมาธิ (สมถะ)
2. หลุดพ้น ด้วยธรรมที่ตรงกันข้าม เช่น หลุดพ้นจากความโกธรด้วยการให้อภัย หลุดพ้นจากความตระหน่ี และความโลภด้วยการให้ทาน และหลุดพ้นจากความเห็นแก่ตัวด้วยการเสียสละ (วิปัสสนา)
3. หลุดพ้นอย่างเด็ดขาด คือ การทาลายกิเลสท่ีอยู่ให้หมด ไปด้วยญาณข้ันสูงสุด (มรรค)
4. หลุดพ้นอย่างสงบราบคาบ คือ หลุดพ้นเป็นอิสระเพราะจากัดกิเลสท่ีครอบงาได้อย่างราบคาบ (ผล)
5. หลุดพ้นจากเกิดภาวะปลอดโปร่ง คือ การเข้าสู่สภาวะนิพาน(พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ.ปยุตโต), 2548:
224)
ดงั ปรากฏภาพพระสงฆป์ ระพฤตปิ ฏบิ ตั ใิ หห้ ลดุ พน้ จากความทกุ ขท์ งั้ หลายเพอื่ เขา้ สนู่ พิ พาน โดยมศี ลี สมาธิ ปญั ญา
ในจิตรกรรมฝาผนัง วัดโพธ์ิปฐมาวาส
10) อริยสัจจ์ 4 ความจริงอันประเสริฐ ความจริงของพระอริยะ ความจริงท่ีทาให้ผู้เข้าถึงกลายเป็นอริยะ
1. ทุกข์ ความทุกข์ สภาพท่ีทนได้ยาก สภาวะท่ีบีบค้ัน ขัดแย้ง บกพร่อง ขาดแก่นสารและความเท่ียงแท้ ไม่ให้ความพึงพอใจแท้จริง ได้แก่ ชาติ ชรา มรณะ การประจวบกับส่ิงอันไม่เป็นท่ีรัก การพลัดพรากจากสิ่งที่รัก ความปรารถนาไม่สมหวัง
2. ทุกขสมุทัย เหตุแห่งทุกข์ สาเหตุให้ทุกข์เกิด ได้แก่ ตัณหา 3 คือ กามตัณหา ภวตัณหา และวิภวตัณหา
3. ทุกขนิโรธ ความดับทุกข์ ได้แก่ ภาวะที่ตัณหาดับสิ้นไป ภาวะท่ีเข้าถึงเม่ือกาจัดอวิชชา สารอกตัณหา สิ้นแล้ว ไม่ถูกย้อม ไม่ติดข้อง หลุดพ้น สงบ ปลอดโปร่งเป็นอิสระ คือ นิพพาน
4. ทุกขนิโรธคํามินีปฏิปทํา ปฏิปทาท่ีนาไปสู่ความดับทุกข์ ข้อปฏิบัติให้ถึงความดับทุกข์ ได้แก่ อริยอัฏฐัง คิกมรรค หรือ เรียกอีกอย่างหน่ึงว่ามัชฌิมาปฏิปทา แปลว่า “มรรคมีองค์ 8” น้ีสรุปลงในไตรสิกขา คือ ศีล สมาธิ ปัญญา (พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ.ปยุตฺโต), 2548: 204) ซ่ึงภาพที่มีความหมายในเนื้อหาอริยสัจจ์ 4 ปรากฏในภาพนรกภูมิ ทเี่ ปน็ ภาพแทรกในภาพไตรภมู ิ แสดงถงึ ความทกุ ขแ์ ละเหตแุ หง่ ทกุ ข์ (ภาพท่ี 1-22) และภาพทแี่ สดงถงึ ความดบั ทกุ ขใ์ นภาพ มารผจญ (ภาพท่ี 1-23)
37
