Page 59 - จิตรกรรมปริศนาธรรมภาคใต้
P. 59
บทที่ี่ 2 กํารวิเครําะห์ปริศนําธรรมในจิตรกรรมฝําผนังของภําคใต้สมัยศิลปะรัตนโกสินทร์
(ช่วงรัชกําลที่ 1-8)
ภาพปรศิ นาธรรมในจติ รกรรมฝาผนงั ของภาคใต้ บรเิ วณฝง่ั ทศิ ตะวนั ออกทะเลอา่ วไทย อยใู่ นชว่ งศลิ ปะรตั นโกสนิ ทร์ (รัชกาลที่ 1 – 8) จานวน 12 วัด ประกอบด้วย จังหวัดสงขลา 4 วัด ปัตตานี 1 วัด นราธิวาส 2 วัด นครศรีธรรมราช 1 วัด พัทลุง 3 วัด ชุมพร 1 วัด และช่วงรัชกาลที่ 9 ได้แก่ สุราษฎร์ธานี 1 วัด โดยเลือกภาพปริศนาธรรมในจิตรกรรมฝาผนัง ทม่ี คี วามสมบรู ณแ์ ละมลี กั ษณะเฉพาะโดดเดน่ คอื วดั โพธปิ์ ฐมาวาส จงั หวดั สงขลา สา หรบั การวเิ คราะหเ์ พอ่ื ใหเ้ กดิ โครงสรา้ ง ของแต่ละแนวเรื่อง ตามหลักธรรมคาสอนของศาสนาพุทธ ดังเช่น ปฏิจจสมุปบาท ธุดงค์ 13 อสุภะ 10 ไตรลักษณ์ ไตรภูมิ วรรณคดีรามายณะ วรรณกรรมของท้องถิ่นภาคใต้ เพื่อให้เกิดองค์ความรู้ โดยจะเน้นการวิเคราะห์ด้านรูปแบบ เทคนิค เชิงช่าง เน้ือหาสาระ คติความเชื่อ การจัดองค์ประกอบศิลป์ สัญลักษณ์ของการแสดงออก ลักษณะเฉพาะความโดดเด่น และความสัมพันธ์กับวัดอื่นในภาคใต้ (ตารางท่ี 1-1)
ปริศนําธรรมในจิตรกรรมฝําผนังของภําคใต้สมัยศิลปะรัตนโกสินทร์ (ช่วงรัชกําลที่ 1- 8)
2.1 รูปแบบภําพปริศนําธรรม
รูปแบบช่วงรัชกาลที่ 1-3 การวาดภาพตามแบบแผนประเพณีเดิมมีความต่อเนื่องสัมพันธ์กัน ซ่ึงนิยมกันมา ตงั้ แตส่ มยั อยธุ ยาจนถงึ สมยั ศลิ ปะรตั นโกสนิ ทรต์ อนตน้ และมกี ารเปลยี่ นแปลงรปู แบบในชว่ งปลายรชั กาลท่ี 3-4 โดยยกเลกิ การเขียนเนื้อหาในแนวเรื่อง พุทธประวัติ ทศชาติชาดก และรูปแบบการแสดงออกของเนื้อหาเรื่องราวท่ีแตกต่างกัน ในแตล่ ะดา้ นโดยรปู แบบไมต่ อ่ เนอื่ งสมั พนั ธก์ นั ซงึ่ ภาพปรศิ นาธรรมทเี่ ขยี นขนึ้ ราวตน้ รชั กาลที่ 4 ดงั ปรากฏภาพปรศิ นาธรรม ในพระอุโบสถวัดโพธิ์ปฐมาวาส จังหวัดสงขลา มีความหลากหลายทางฝีมือท้ังช่างไทยและช่างจีน และช่างท้องถิ่นภาคใต้ ซึ่งมีรูปแบบการเขียนภาพเหมือนฝรั่งตามแบบช่างหลวงท่ีกระทาสืบต่อกันมาของภาคกลางและได้มีการพัฒนาการจาก การวาดภาพแบบ “อุดมคติ” มาสู่แบบ “ควํามเป็นจริง” สะท้อนแนวคิดและศิลปวิทยาอย่างตะวันตกคล้ายคลึงกับ วัดบวรนิเวศวิหาร กรุงเทพฯ
จติ รกรรมฝาผนงั วดั บวรนเิ วศวหิ ารมลี กั ษณะพเิ ศษ เปน็ ภาพสะทอ้ นแนวความคดิ ศลิ ปะวทิ ยาแบบตะวนั ตก เขยี น ภาพปริศนาธรรมแบบฝรั่งมีความเป็นสัจนิยมมีการตกแต่งพระอุโบสถผสมกับของศิลปะไทยจีนฝรั่ง(รุ่งโรจน์ ธรรมรุ่งเรือง,
49
