Page 61 - จิตรกรรมปริศนาธรรมภาคใต้
P. 61
รูปแบบการเขียนภาพปริศนาธรรมแนวเร่ือง ธุดงค์13 ปรากฏภาพพระสงฆ์นั่งกรรมฐานและวรรณกรรมท้องถ่ิน ภาคใต้ โดยฝีมือช่างท้องถ่ิน ต่อด้วยภาพคู่รักหนุ่มสาวรูปแบบสมัยรัตนโกสินทร์ภาคกลาง มีลักษณะผู้หญิงไว้ผมปีกสั้น ห่มสไบเฉียงนุ่งโจงกระเบน ส่วนผู้ชายนุ่งผ้าพ้ืนมีผ้าคาดเอวไม่สวมเส้ือ ให้ผู้หญิงนั่งบนบ่าเอาเท้าเกี่ยวไขว้กัน กาลังเดิน ท่ามกลางธรรมชาติ ต่อด้วยภาพพระภิกษุน่ังกรรมฐานเพ่งมองไปทางซ้ายดูภาพปริศนาธรรมแนวเร่ือง ปฏิจจสมุปบําท แสดงภาพสัตว์ท้ังหมดอยู่ในท้องนก ต่อด้วยภาพนกกาลังกินงูเป็นภาพเน้ือหาต่อเนื่องกับภาพท่ีผ่านมา ต่อด้วยภาพสัตว์ ช้างอยู่ในท้องกบซ่ึงถูกเสาต้นไผ่ทับตรงกลางท้ัง 3 ภาพและมีภาพวรรณกรรมท้องถิ่นภาคใต้ เรื่องลิงขาว-ลิงดา ต่อด้วย มุมขวาบนแสดงถึงภาพพระภิกษุมีรัศมีรอบศีรษะน่ังกรรมฐานเพ่งมองไปทางซ้าย คือ ภาพกบท่ีมีช้างอยู่ในท้อง รัศมีรอบ ศีรษะอาจจะแสดงถึงพระสงฆ์ที่หลุดพ้นจากกิเลสท้ังปวงจากการพิจารณาภาพปริศนาธรรม ที่เกี่ยวพันกันอันเป็นเหตุทาให้ เกิดการยึดติด นกท่ีบินอยู่ด้านบนเหนือพระภิกษุมีรูปแบบการเขียนรายละเอียดของขนนกและสีสันดูชัดเจนใช้สีกลมกลืน กบั เนอื้ หาทงั้ หมดของภาพใตฐ้ านของพระอรหนั ตเ์ ปน็ ปา่ เขาทมี่ ชี า้ งกา ลงั เดด็ กนิ ยอดไมโ้ ดยรวมของผนงั ชา่ งจะเนน้ แนวเรอื่ ง ปฎิจจสมุปบาทเน้ือหาท้ังสามช่องภาพจะเขียนเป็นตอน ๆ ต่อเนื่องและเชื่อมโยงกันของเน้ือหาแนวเร่ืองธุดงค์ 13 กับ ปฎิจจสมุปบาท เป็นชุดทั้งผนัง (ภาพท่ี 2- 1)
รูปแบบภาพปริศนาธรรมจาก วรรณกรรมรํามํายณะ เป็นภาพยักษ์และพญาวานร 2 ตน คือ หนุมานกับนิลพัทร กาลังแบกฐานซุ้มพระพุทธรูปปางมารวิชัย แสดงถึงการผสมผสานกันของตานานความเชื่อแบบอินเดียกับศาสนาพุทธ และ การเขียนภาพปริศนาธรรมแนวเร่ืองไตรลักษณ์ ภาพขบวนแห่เจ้าเซ็นของศาสนาอิสลาม และเขียนภาพการเผาศพแบบ ทอ้ งถนิ่ และภาพบา้ นเรอื นภาคใตต้ ามคตคิ วามเชอ่ื และประเพณขี องชาวทอ้ งถน่ิ ภาคใต้ และภาพการปลงอสภุ ะ 10 กรรมฐําน ถือเป็นกิจข้อหน่ึงของพระภิกษุสงฆ์ ซ่ึงรูปแบบในการแสดงออกมีความเป็นอิสระในการออกแบบองค์ประกอบ เน้ือหา เทคนคิ การเขยี นและการผสมผสานความหลากหลายวฒั นธรรมใหอ้ ยรู่ ว่ มกนั อยา่ งมเี อกภาพเพอื่ ลดความขดั แยง้ ทางศาสนา ในสมัยน้ัน ซ่ึงมีรูปแบบการแสดงออกของเนื้อหาต่าง ๆ ดังกล่าวในวัดชลธาราสิงเห จังหวัดนราธิวาส ท้ังอิทธิพลฮินดู – ชวา ดังปรากฏด้านวัฒนธรรมการเหน็บกริซ อิทธิพลศิลปะจีน ด้านอาคารส่ิงก่อสร้าง การละเล่นและอิทธิพลศิลปะอิสลาม ด้านลวดลายการละเล่นและอิทธิพลศิลปะตะวันตกด้วยเทคนิคการเขียนอาคารส่ิงก่อสร้าง แต่รูปแบบในวัดดังกล่าวมี รูปแบบไทยประเพณีเป็นหลัก เพราะเป็นฝีมือช่างที่อยู่ในช่วงเดียวกันกับภาพปริศนาธรรมของวัดโพธ์ิปฐมมาวาส ท่ีมีการ ผสมผสานของความหลากหลายทางวัฒนธรรม ตามแบบแผนช่างหลวงภาคกลางท่ีกระทาสืบต่อมาถึงช่างหัวเมืองภาคใต้
สรุปกํารวิเครําะห์ รูปแบบภาพปริศนาธรรมในจิตรกรรมฝาผนังวัดโพธ์ิปฐมมาวาส มีรูปแบบการจัดองค์ประกอบ และรปู แบบการแสดงออกทมี่ ลี กั ษณะเฉพาะทโี่ ดดเดน่ ดว้ ยการแสดงออกทคี่ ลา้ ยคลงึ กบั ชา่ งหลวงภาคกลาง ดงั เชน่ วดั บวร นเิ วศวหิ าร และมลี กั ษณะคลา้ ยคลงึ กบั ภาพจติ รกรรมฝาผนงั วดั ชลธาราสงิ เห จงั หวดั นราธวิ าส ทม่ี กี ารอสิ ระในการแสดงออก ของเนอ้ื หา เทคนคิ เชงิ ชา่ งของชา่ งเขยี นอยา่ งเตม็ ท่ี ทา ใหร้ ปู แบบองคป์ ระกอบทางศลิ ปะและรายละเอยี ดในแตล่ ะชอ่ งภาพ มีรูปแบบท่ีแตกต่างกันออกไป และได้เลือกสรรเรื่องราววรรณกรรมหรือเหตุการณ์ประวัติศาสตร์ เป็นตอนที่กาลังนิยม และที่สนใจของช่างในช่วงเวลานั้น มาวาดภาพให้สอดคล้องกับปริศนาธรรมตามหลักธรรมคาสอนของพระพุทธเจ้า เรื่อง ปฎิจจสมุปบาทซ่ึงมีรูปแบบการเล่าเรื่องเนื้อหาหลักเช่ือมต่อกันในหลายช่องภาพ และแบบจบลงในตัวภายใน
51
