Page 160 - การวิจัยทางศิลปะ
P. 160
152
การวิจัยทางศิลปะ
บทที่ 6
“แม่น้าตัณหา”
ภาพที่ 6-11 แม่น้าตัณหา
นา้ 3 สระ หมายถงึ ตณั หา คอื ความทะยานอยาก อปุ มยั แหง่ แหง่ ตณั หาทงั้ สาม คอื กามตณั หา ภวตณั หาและวภิ วตณั หา อปุ มาดว้ ยอารมณข์ องจติ ทเี่ กยี่ วขอ้ งผกู พนั กบั กเิ ลสเปรยี บดว้ ยสระนา้ ใหญ่ 3 สระ 1) กามตณั หา ไดแ้ ก่ ความทะยานอยากในกาม อยากไดอ้ ารมณอ์ นั นา่ รกั นา่ ใคร่ ในวตั ถกุ าม คือ รูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ ที่น่าใคร่ น่าปรารถนา น่าพอใจ อันยังไม่ได้ และหมกมุ่นในวัตถุกาม
ที่ได้แล้ว
2) ภวตัณหาได้แก่ความทะยานอยากในภพอยากเป็นอย่างนั้นอย่างนี้เช่นอยากไปเกิด
ในภพในชาติที่ประณีตที่ตนเห็นว่าเป็นสุข ความเพลิดเพลินด้วยความเข้าใจว่าสภาพเหล่านั้นเป็นของ เที่ยงแท้และตนเองก็ปรารถนาสภาวะเหล่านั้น ภพเหล่านั้น ชาติเหล่านั้น จนต้องดิ้นรนทะเยอทะยาน และก่อเกิดความเพลิดเพลินหลงใหลแส่ซ่านไปในอารมณ์นั้น ๆ อย่างมิรู้สิ้นสุด
3) วิภวตัณหา ได้แก่ ความทะยานในวิภพ ไม่อยากเป็นอย่างนั้น ไม่อยากเป็นอย่างนี้ อยากหลุดพ้นดับสูญไปเสีย เป็นอาการที่จิตไม่ยินดีพอใจในสภาวะ ความเป็นไปต่าง ๆ
∞ ช้าง หมายถึง สัตว์ทั้งหลายที่มีอวิชชาเป็นเครื่องกั้น มีตัณหาเป็นเครื่องผูกพัน ผู้แล่น ไปแล้ว ผู้เที่ยวไปแล้วในสังสารวัฏฏ์ อันมีเบื้องต้นและที่สุดหามิได้ เมื่อยังไม่พบญาณ ก็แล่นท่องเที่ยว ไปสู่สงสารเป็นอเนกชาติ ก่อร่างสร้างภพร่าไป
∞ ช้างดื่มน้า 3 สระ คือ จิตที่หลงเพลินยินดี ซ่านไปในอารมณ์แห่งตัณหาทั้งสามนั้นๆ
