Page 195 - Journal of Asian History_Neat
P. 195
TWO I.KVTKUS oK [jU.M AI.VAKO OK NMUiNMA 2fU
DOM ALVARO I)K XOROXH.VXIX 11 CRM('/.*!)KX t K I
MEKTL’BU
Arabistan Ariklarmda Turk Faalivctleri, I550-1 5'V2
Rahib Josef Wicki, Documenla Indica (cilt II, Romae 1950, s. lll-
.s
I 16) da, Hiirmu/.’iin Portckizli valisi (capitao'su) D. Alvaro de Xoron-
ha’nin 25 kasim 1550 dc kralma gonderdigi bir mektubun bazi kisim-
larun vayinlarkcn Osmanli tarihi irin prk drgcrli sayilabilerek cliger
bazi kisimlanni ncjrctmcmijti. Hint Okyanusu’nun Osmanlilarla bag-
lantisim bizlcrc daha iyi tanitabilccck bu yayinlanmami$ kisimlarla
birliktc mektubun tamamini vc ayrica D. Alvaro’nun 31 ckim 1552 de
Hindistan gcnel valisinc gonderdigi ve Piri Rcis’in Hiirmiiz ku?atmasi
ilc ilgili diger bir meklubunu (bkz. Lizbon'da Arquivo jYacional da Torre
do Tomboy Corpo CronoldgicOy la. Parte, Ma^o 89, Documcnto 9) - konu-
nun (jcjitli iilkc ve millctleri ilgilendirdigi goz ontindc lutarak - Ingiliz-
ce bir girij ilc ne§re hazirladim. Tarih Enstitiisii Dergisi yazi kurulunun,
hakh olarak, soz konusu mcktuplann, kisa da olsa, Tiirk^cde dc ta-
nitilmasi gercktigine dikkatimi (jekmesi uzerine ajagidaki a^iklamayi
yapmayi uygun gordtim.
Misir bcylerbeyi Suleyman Pa$a 1538 yihnda Hindistan’da Diu
uzerine sefer yapip ardindan Ycmcn’de- kismen dc olsca - Osmanli ha-
kimiycti kurunca Portekiz’in Asya temsilcilcrini genjekten kujku itjnde
birakmijti. Osmanlilar Hint Okyanusu’nda buyiik bir govdc gostcri-
sindc bulunmu§lar, Portckiz mcnfaati igin bozulan Okyanus-Levant
baharat ticarctine ortak olabilccck, bu ticareti eski rayma oturtabile-
cck giictc gorunmujlerdi. Luzitanyahlar, Kiz&ldcniz’dc tarn bir harc-
ket serbestisi bulmu§ Osmanli donanmasim kontrol etmek zorunda idi-
.% ’
lcr. 1541 scncsindc Estcvao da Gama kumandasi altindaki bir Portckiz
donanmasi Siivcyj’i basip Osmanli kadirgalarim yakmak istcmi$se de
tejebbus bajansiz kalmijti. Bu arada iki imparatorlugun Hindistan
yolu uzerindc pazarliga oturup baharat ve bugday alijverijinde bulun-
ma istckleri gcr$ekle§ememi$tir. Osmanlilar 1546 yihnda Basra’yi ala-
rak bu kcz Hint Okyanusu’na ayri bir yoldan ula§mi$lar, Basra Korfezi
yolunun tam i^lemcsi i$in Hurmuz’e cl(J dahi gondcrmijlerdi. 1548 yihn-
da, bir ara Osmanli niifuzundan <jikmi§ olan, Aden’in tekrar kontrol
altina almmasiyla Okyanus kapilari Osmanlilara a^ik gorunmu§tu.
:
