Page 117 - เสด็จสู่แดนสรวง
P. 117
พระแท่นมหําเศวตฉัตร เป็นต้น เมื่อพระมหํากษัตริย์ประทับก็เหมือนทรงเป็นพระอินทร์ที่มีเทวดํา ท้ังหลํายมําชุมนุมแวดล้อม นอกจํากน้ี แว่นแก้วที่เทวดําองค์น้ีเชิญอยู่น้ัน ก็อําจแปลควํามได้ว่ําคือ “แวน่ ทพิ ย”์ อนั เปน็ หนง่ึ ในสญั ลกั ษณข์ องพระอนิ ทรส์ ํา หรบั ใชส้ อ่ งดคู วํามเปน็ ไปของมนษุ ยโลกดว้ ย
จํากภําพถ่ํายเก่ํางํานพระบรมศพตั้งแต่สมัยรัชกําลที่ ๖ เป็นต้นมํา แสดงให้เห็นแบบแผน กํารประดับตกแต่งพระแท่นสุวรรณเบญจดลท่ียังคงใช้รูปแบบเช่นเดียวนี้มําถึงปัจจุบัน หํากสังเกต กํารประดบั ตกแตง่ พระแทน่ สวุ รรณเบญจดล รวมถงึ พระแทน่ ทองทรําย ในงํานพระบรมศพพระบําท สมเด็จพระปรมินทรมหําภูมิพลอดุลยเดชครั้งนี้ พบว่ํามีกํารเพิ่มเคร่ืองประดับตกแต่งเป็นพิเศษ หลํายอย่ํางท้ังนี้เพ่ือเป็นกํารถวํายพระเกียรติยศสูงสุด ถือว่ํามํากกว่ําในงํานพระบรมศพครั้งใดๆ ที่ ผ่ํานมําต้ังแต่หลังช่วง พ.ศ. ๒๕๐๐ เป็นต้นมํา
เครื่องบรมราชอิสริยยศราชูปโภค
“เครื่องบรมรําชอิสริยยศรําชูปโภค” เป็นทั้งเครื่องสําหรับทรงใช้สอยส่วนพระองค์และ ประกอบพระรําชอิสริยยศตํามฐํานันดรศักด์ิที่ประดิษฐํานพระบรมศพหรือพระศพ ซึ่งเคยใช้ เม่ือคร้ังยังมีพระชนม์ชีพ (จมื่นอมรดรุณํารักษ์ ๒๕๑๔: ๑๓๘) ดังน้ัน เม่ือสวรรคตแล้วก็ยังต้อง ทอดถวํายดว้ ยเชน่ กนั ธรรมเนยี มดงั กลํา่ วมมี ําตงั้ แตส่ มยั อยธุ ยําแลว้ ดงั ทปี่ รํากฏในคํา ใหก้ ํารเกยี่ วกบั เหตุกํารณ์สมัยอยุธยําตอนปลําย กล่ําวถึงกํารทอดเครื่องรําชูปโภคถวํายพระบรมศพสมเด็จ พระเจ้ําอยู่หัวบรมโกศ ควํามว่ํา “แล้วจึงต้ังเครื่องราชบริโภคนานา ตั้งฐานพระสุภรรณบัตถมยา ใสบ่ นพานทองประดบั สองชนั้ แลว้ จงึ่ ตงั้ พานพระสา อาง พานพระสพุ รรณศรี แลพระสพุ รรณราช แล พระเต้าครอบทอง แลพระคณฑีทองแลพานทองประดับแลเครื่องอุปโภคบริโภคนานา ตั้งเป็นชั้น หลั่นกันมาตามท่ีซ้ายขวาเป็นอันดับกัน” (วินัย พงศ์ศรีเพียร ๒๕๕๙: ๒๑๔)
ตอ่ มําถงึ สมยั รตั นโกสนิ ทร์ ในจดหมํายเหตรุ ชั กําลที่ ๓ เรอื่ งพระรําชพธิ พี ระบรมศพรชั กําล ท่ี ๒ เมอ่ื พ.ศ.๒๓๖๗ กลํา่ วถงึ เครอ่ื งรําชปู โภคมํากมํายนบั รอ้ ยรํายกํารทที่ อดถวําย “ไดเ้ ชญิ ขนึ้ ไปตงั้ ตํามซ้ํายขวําถวํายพระบรมศพ” (ยิ้ม ปัณฑยํางกูร ๒๕๒๘: ๑๔๙) ซึ่งในแต่ละรัชกําลจะมีจํานวน แตกตํา่ งกนั ไป อยํา่ งไรกต็ ําม อยํา่ งนอ้ ยจะตอ้ งมี “เครอื่ งรําชปู โภคของหลวงสํา หรบั แผน่ ดนิ ” ทอดถวําย หน้ําพระแท่นสุวรรณเบญจดล ประกอบด้วยของสําคัญ ๔ อย่ําง ได้แก่
๑. พํานพระขันหมําก (พํานทองคําบรรจุเครื่องหมํากสําหรับเสวย)
๒. พระมณฑปรัตนกรัณฑ์ (ภําชนะทองคํามีฝําปิดบรรจุน้ําเสวย)
๓. พระสุพรรณศรี (กระโถนทองคําขนําดเล็ก)
๔. พระสุพรรณรําช (กระโถนทองคําขนําดใหญ่) เคร่ืองรําชูปโภคของหลวงดังกล่ําวข้ํางต้น มีอยู่ ๒ สํารับ สํารับแรกสร้ํางในสมัยรัชกําล
ที่ ๑ โดยสมเด็จกรมพระรําชวังบวรสถํานพิมุข (วังหลัง) ทรงเป็นผู้จัดสร้ํางข้ึนทูลเกล้ําถวําย สํารับ ทสี่ องมขี นําดยอ่ มกวํา่ สรํา้ งขนึ้ ในสมยั รชั กําลที่ ๔ (พระยําเทวําธริ ําช ๒๕๐๔: ๑๑) นอกจํากนี้ ยงั ควร จะตอ้ งมเี ครอื่ งรําชปู โภคทเี่ ปน็ เครอื่ งใชส้ อยสว่ นพระองค์ เชน่ หบี พระศรี เครอื่ งพระสธุ ํารส พระเตํา้ ต่ํางๆ เป็นต้น อีกด้วย
4
ศิลปะ ประเพณี และความเชื่อในงานพระบรมศพและพระเมรุมาศ ๑๑5
เสด็จสู่แดนสรวง
