Page 189 - เสด็จสู่แดนสรวง
P. 189
ด้วยกายกรรมแลวจี ...............................
ครั้นเสร็จตั้งสัตย์อธิษฐาน เห็นเพลิงพลุ่งรุ่งโรจน์โชตินา
ขออย่ามีเวราผูกพัน ................................ เยาวมาลย์กราบงามสามท่า ก็แบหลาโจนเข้าในอัคคี
๘
(พระบําทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้ํานภําลัย ๒๕๕๘: ๑๖๔-๑๖๕)
อย่ํางไรก็ตําม ควรสังเกตด้วยว่ํา ก่อนที่นํางดรสําจะ “โจนเข้ําในอัคคี” น้ัน ได้ชักเอํากริช ของสวํามขี นึ้ ทนู หวั นน้ั นบั เปน็ สง่ิ ทไี่ มป่ ฏบิ ตั กิ นั ในอนิ เดยี แตแ่ สดงรอ่ งรอยควํามเชอื่ ของชวํา ดงั นนั้ ควํามเป็นอินเดียน้ีจึงเป็นอินเดียที่ผ่ํานชวํา หรือผสมผสํานเข้ํากับวัฒนธรรมชําวอินเดียที่อยู่ใน กรุงเทพฯ ช่วงเวลํานั้น
๔. พิธีศพแบบ “ศาสนาฤๅษี”๑
ฤๅษใี นอนิ เดยี เปน็ นกั บวชเนอื่ งในศําสนําพรําหมณ์ แตใ่ นไทยและอษุ ําคเนยพ์ บวํา่ มหี ลําย กรณีที่มีลักษณะเป็นนักพรตไม่ใช่ฤๅษีแบบอินเดียเสียทีเดียว ดังเห็นได้จํากตํานํานฤๅษีวําสุเทพ ทเี่ ดมิ บวชเปน็ พระทไี่ มส่ ํามํารถถอื ศลี ไดไ้ หวจงึ สกึ ออกมําเปน็ ฤๅษแี ตก่ ไ็ มไ่ ดน้ บั ถอื พรําหมณ์ ในทนี่ ี้ จึงเรียกว่ํา “ศําสนําฤๅษี” ตัวละครฤๅษีมักเป็นตัวแทนของตัวละครนักบวชที่ปรํากฏในวรรณคดี นทิ ํานไทย วรรณคดไี ทยสว่ นหนงึ่ กลํา่ วถงึ กํารทํา ศพโดยฤๅษดี ว้ ย ดงั ปรํากฏใน วรรณคดเี รอื่ งโสวตั กลอนสวด ซ่ึงเป็นสํานวนสมัยอยุธยํา กล่ําวถึงกํารทําศพโดยฤๅษี ดังควํามตอนหนึ่งว่ํา
พระละเมียไว้ จักแต่งโกศทอง ตรัสสิ้นพระชนม์ ภูเขาสล้าง เมียจักอุ้มเจ้า จ่ึงจักวิ่งวาง
“โอยทูลกระหม่อม เสด็จไปสู่สวรรค์ แม้นตรัสสิ้นสุด เรืองรองรจนา เพดานม่านดัด เหนือบนธรณี พระเกศตรัสเกย ล้อมต่างโคมเวียน จะไว้พระศพ จรเข้าศาลาลัย แม้นเถิงศาลา เข้ากลางอัคคี
เมียรักทุกข์ตรอม ข้าน้อยโศกศัลย์ ในเมืองพรหมกุฏ โคมทองชวาลา ระย้าราชวัติ เอาแต่ปัฐพี รากไม้ต่างเขนย ต้นยางต่างเทียน เสือสีห์พานพบ เชิญศพเจ้าไป ถวายเพลิงเจ้าฟ้า ต่อหน้าฤๅษี
เคยเฝ้าจอมผัว สร้อยเศร้าโศกา บิดามารดา ถวายศพภูมี กางก้ันพันปี ต่างพระมณเฑียร กลางดงตะเคียน ถวายศพภูวไนย มันจักพาไป ถวายพระฤๅษี ตัวข้ามารศรี ม้วยด้วยราชา”
(โสวัตกลอนสวด ๒๕๔๘: ๖๗)
๑ผเู้ ขยี นไดร้ บั แรงบนั ดําลใจและควํามรเู้ รอ่ื งแนวคดิ เกย่ี วกบั ฤๅษใี นวฒั นธรรมไทยจํากศําสตรําจํารยส์ กุ ญั ญํา สจุ ฉํายํา ผู้เขียนขอกรําบขอบพระคุณมํา ณ โอกําสนี้
ศิลปะ ประเพณี และความเชื่อในงานพระบรมศพและพระเมรุมาศ ๑๘๗
เสด็จสู่แดนสรวง
