Page 192 - เสด็จสู่แดนสรวง
P. 192
อย่ํางไรก็ตําม พิธีศพในศําสนําคริสต์ที่สุนทรภู่ได้เห็นมํานั้นก็เป็นกํารสังเกตจํากมุมมอง ของคนนอกศําสนําทําให้มีควํามเข้ําใจผิดในบํางเร่ือง ซึ่งจะวิเครําะห์ต่อไป
๑.๖. พิธีศพแบบ “ศาสนาอิสลาม”
ในวรรณคดเี รอ่ื งนทิ ราชาครติ วรรณคดใี นสมยั รชั กําลที่ ๕ ตอนหลงั จํากทกี่ ําหลบิ ไดช้ บุ เลยี้ ง อําบหู ะซนั ไวร้ บั รําชกําร และพระรําชทํานนํางนอซําตอลอวั ดดั ใหแ้ ตง่ งํานกบั อําบหู ะซนั แลว้ สองสํามี ภรรยําคนู่ ไี้ ดใ้ ชจ้ ํา่ ยเงนิ ฟมุ่ เฟอื ยจนฐํานะยํากจนลง อําบหู ะซนั และภรรยําหลอกเอําเงนิ พระรําชทําน จํากองค์กําหลิบและพระรําชินี โดยแกล้งทําเป็นตํายซึ่งมีกํารจัดกํารเกี่ยวกับศพ กล่ําวไว้เพียงส้ันๆ แต่ไม่มีพิธีกํารต่อเนื่อง คือกํารฝังศพ เพรําะเป็นกํารแกล้งทําเป็นตํายเท่ํานั้น โดยกํารทําศพนั้น ใน นิทราชาคริต บอกไว้สั้นๆ ว่ําเอําผ้ําห่อศพให้เรียบร้อย ผ้ําโพกศีรษะโพกบังหน้ําไว้ แล้วนําศพ วํางลงในหีบศพ โดยจัดวํางให้ศพหันเท้ําไปทํางเมืองเมกกะ ซึ่งถือเป็นเมืองของ “พระมะหะหมัด” ดังคําประพันธ์ที่ว่ํา
“...นาผ้าห่อดังศพ ครบแล้วจัดลงหีบ ดังจะรีบไปฝัง ผ้าโพกบังหน้าไว้ ตั้งเท้าให้ไปเฉพาะ เหมาะตรงเมืองเมกกะ คือเมืองพระมะหะหมัด...”
(อ้ํางจําก สมปรําชญ์ อัมมะพันธ์ ๒๕๓๖: ๓๓๒)
อย่ํางไรก็ตําม ข้ันตอนกํารจัดกํารศพตํามที่กล่ําวไว้ในวรรณกรรมน้ันต้องเข้ําใจว่ําเป็น มุมมองที่สะท้อนผ่ํานทํางวรรณกรรม เพรําะวรรณกรรมนี้ถูกแปลจํากมําจํากวรรณกรรมอําหรับ ที่เขียนโดยชําวยุโรปอีกทอดหนึ่ง และยังเมื่อต้องแต่งเป็นร่ํายแบบไทยและเขียนอย่ํางย่นย่อ ทําให้ เกิดกํารสลับที่ไปมําของข้ันตอนกํารจัดกํารศพตํามแนวทํางของอิสลํามไป กล่ําวคือ ถ้ําโดยหลัก ของศําสนําอิสลํามแล้ว เมื่อมุสลิมเสียชีวิตจะเริ่มต้นด้วยข้ันตอนคือ ขั้นตอนท่ี ๑ ต้ังศพให้เท้ําหัน ไปทํางเมอื งมกั กะฮฺ ขนั้ ตอนที่ ๒ คลมุ ผํา้ ตลอดทงั้ รํา่ ง “ไมไ่ ดป้ ดิ แคห่ นํา้ ” โดยขนั้ ตอนท่ี ๑ กบั ๒ น้ี เปน็ กํารรอเวลําระหวํา่ งแขกเหรอื่ มําเยยี่ มเยยี นญําตผิ ตู้ ํายและขอพรใหแ้ กผ่ ตู้ ําย ญําตใิ กลช้ ดิ บํางคน อําจมําเปิดผ้ําคลุมเพื่อดูหน้ําตําอําลําอําลัยผู้ตํายเป็นคร้ังสุดท้ําย และรอเวลําอําบน้ําศพ ต่อจําก ขั้นตอน ๑-๒ ก็จะเป็นข้ันตอนท่ี ๓ อําบน้ําศพ ซึ่งไม่ได้กล่ําวถึงไว้ในนิทรําชําคริต ต่อจํากนั้นจะเป็น ขั้นตอนที่ ๔ คือ กํารห่อศพ และข้ันตอนที่ ๕ คือ กํารบรรจุศพใส่หีบ ขั้นตอนที่ ๖ นําศพไปตั้งหน้ํา กลุ่มคนที่เข้ําแถวเพ่ือละหมําดขอพรให้แก่ผู้ตําย ขั้นตอนที่ ๗ นําไปสุสําน ขั้นตอนสุดท้ํายคือ กํารฝังศพ
จํากบทประพันธ์ในวรรณคดีดังยกมําข้ํางต้น จะเห็นได้ว่ําฉํากงํานพระศพท่ีปรํากฏ ในวรรณคดนี ทิ ํานไทยในสมยั อยธุ ยําถงึ รตั นโกสนิ ทร์ มกี ํารจดั งํานพระศพตํามธรรมเนยี ม “ลทั ธพิ ธิ ”ี ทหี่ ลํากหลํายตํามศําสนําและควํามเชอื่ ตํา่ งๆ ทป่ี รํากฏอยใู่ นสงั คมและวฒั นธรรมไทย อนั เปน็ บรบิ ท ที่ก่อให้เกิดกํารสร้ํางสรรค์วรรณคดี รวมถึงกํารใช้ฉํากพระศพตํามศําสนํานั้นๆ เพ่ือเป็น “สีสัน ท้องถิ่น” (Local Colours) ให้เข้ํากับบริบทที่มําของเรื่อง หรือบริบทของตัวละคร เช่น กํารทําพิธี ศพแบบมสุ ลมิ ในเรอื่ งนทิ รําชําครติ ซงึ่ เปน็ เรอื่ งแขก กํารทํา ศพแบบครสิ ตแ์ กพ่ ระเจํา้ กรงุ ลงกําทเี่ ปน็ อําณํานิคมอังกฤษและนับถือศําสนําคริสต์ เป็นต้น
เสด็จสู่แดนสรวง
๑๙๐ ศิลปะ ประเพณี และความเชื่อในงานพระบรมศพและพระเมรุมาศ
