Page 198 - เสด็จสู่แดนสรวง

เห็นสาวสาวเหล่าข้าหลวงเรือนนอก สะกิดบอกเพื่อนกันคนนั้นเหมาะ
บ้างเดินเวียนแวดชายร่ายเราะ
พูดปะเหลาะลดเล้ียวเกี้ยวพาน
(พระบําทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้ํานภําลัย ๒๕๕๘: ๖๑)
เชน่ เดยี วกนั กบั ในบทพระสเี่ สารก์ ลอนสวดทใี่ นงํานพระศพเตม็ ไปดว้ ยโรงโขน โรงหนงั โรงหนุ่ โรงละคร มีกํารเต้นรําระบํา เล่นดนตรี จุดพลุจุดประทัดกันอย่ํางสนุกสนํานจน “ดูเล่นเฮฮํา” ดังนี้
โรงหุ่นโรงละคร ศาลาฉ้ทาน เชิญสองพระบาท พิณพาทย์มโหรี รูปสัตว์ปรากฏ เชิญพระศพท้าว หุ่นจีนหุ่นไทย บังสุกุลชักผ้า จุดกรวดจังหัน
โรงโขนโรงหนัง ทั้งมอญทั้งไทย มีต้นกรรมพฤกษ์ ตระการเรียงรัน แต่งแล้วบ่นาน ยุรยาตรลีลา แตรสังข์ฆ้องกลอง ดีดสีขับไม้ โห่ร้องก้องกึก หน้ารถราชา ครั้นถึงเมรุทอง ปิ่นเกล้าภพไตร โขนหนังระบา ลาวมอญพม่า นอนศพภูมี รู้ว่าเท่าไร จุดพลุประทัด กวดขันทุกท่า
โรงเทพทองตั้ง ทวายราปรบไก่ หลายต้นพิฦก ผ้าเหลืองอนันต์ สาเร็จเสด็จการ ขึ้นรถรจนา สนั่นมี่ก้อง กลองชนะกลองไชย เลื่อนลั่นคร่ันครึก อามาตย์เสนา เวียนตามทานอง วางศพท้าวไท คนเล่นเต้นรา เขมรละว้า ไว้เจ็ดราตรี สังข์แตรแซ่ไป ผู้คนแออัด ไฟพะเนียงเสียงซ่า
ระทาดอกไม้ ตะไลจังหัน มีจบครบครัน เต็มทั้งพลับพลา ตามมีบัญชา วิเชียงอาไพ อึกทึกกันไป แห่แหนแน่นมา กึกก้องโกลา ล้อมพระศพไป สามรอบเมรุไชย บนแท่นรจนา ต่างต่างภาษา ฝาหรั่งแขกไทร สน่ันหวั่นไหว ไม่เว้นเวลา ดูเล่นเฮฮา นกบินครามครัน
จะเหน็ ไดว้ ํา่ ฉํากงํานพระศพในวรรณคดไี ทยทํา ใหเ้ หน็ ลกั ษณะของ “โศกอนั เกษม” เปน็ กําร ผสํานระหวํา่ งอํารมณท์ ง้ั สองคอื ทงั้ บรรยํากําศของควํามโศกเศรํา้ และบรรยํากําศของควํามสขุ เกษม ยินดีในครําวเดียวกันด้วย สุจิตต์ วงษ์เทศ ให้ควํามเห็นด้วยว่ํา เหตุท่ีงํานศพในอุษําคเนย์ มีมหรสพงํานรื่นเริงไม่โศกเศร้ําเพียงอย่ํางเดียว เพรําะเชื่อว่ําจะเป็นกํารเรียกให้ขวัญได้ยิน ชักชวน ขวัญก็จะกลับถูกทําง เพื่อคืนสู่ร่ํางตํามเดิม (สุจิตต์ วงษ์เทศ ๒๕๖๐ ดูบทควํามในเล่มเดียวกัน)
ความส่งท้าย
แมฉ้ ํากงํานพระศพจะเปน็ เพยี งสว่ นเลก็ ๆ ในองคป์ ระกอบของวรรณคดนี ทิ ํานไทย หํากแตเ่ มอ่ื นํา มําพจิ ํารณําจะเหน็ คณุ คํา่ และรอ่ งรอยควํามรสู้ กึ นกึ คดิ ของผคู้ นในยคุ สมยั นนั้ ผํา่ นขนบกํารเลํา่ เรื่อง
(พระสี่เสาร์กลอนสวด ๒๕๔๗: ๘๔)
เสด็จสู่แดนสรวง
๑๙๖ ศิลปะ ประเพณี และความเช่ือในงานพระบรมศพและพระเมรุมาศ