Page 236 - เสด็จสู่แดนสรวง
P. 236
ไม่อาจจะลดทอน ด้วยเกรงว่าคนจะไม่เข้าใจว่าเพราะผู้นั้นประพฤติไม่ดีอย่างหน่ึง อยา่ งใด จงึ ไมท่ า การศพใหส้ มเกยี รตยิ ศซงึ่ ควรจะได้ แตเ่ มอื่ ตวั ฉนั เองแลว้ เหน็ วา่ ไมม่ ี ขอ้ ขดั ขอ้ งอนั ใด เปนถอ้ ยคา ทจี่ ะพดู ไดถ้ นดั จงึ ขอใหย้ กเลกิ งานพระเมรใุ หญน่ น้ั เสยี ปลกู แตท่ เ่ี ผาพอสมควร ณ ทอ้ งสนามหลวง แล้วแต่จะเห็นสมควรกันต่อไป...”
(ราชกิจจานุเบกษา ๒๔๕๔: ๔๓)
พระเมรใุ หญท่ ค่ี นไมเ่ คยเหน็ จะนกึ เดําไมถ่ กู วํา่ โตใหญเ่ พยี งไรนน้ั จํากหลกั ฐํานดํา้ นเอกสําร ทําให้ทรําบว่ํามีควํามสูงรําวสองเส้นหรือ ๘๐ เมตร (หนึ่งเส้นเท่ํากับ ๔๐ เมตร) อันเป็นควํามสูง ทมี่ ํากกวํา่ พระปรํางคว์ ดั อรณุ รําชวรํารํามดว้ ยซํา้ ไป พระเมรบุ ํางหลงั อําจสงู กวํา่ สองเสน้ กไ็ ด้ ภํายใน พระเมรใุ หญน่ ม้ี พี นื้ ทกี่ วํา้ งขวํางมําก พระรําชพธิ แี ทบทกุ ประกํารจดั ขนึ้ ภํายในพระเมรุ สว่ นตรงกลําง มพี ระเมรทุ องขนําดรําว ๑๐ วํา พระบรมโกศประดษิ ฐํานอยบู่ นชนั้ เบญจําภํายในพระเมรทุ องนี้ กลํา่ ว ไดว้ ํา่ พระเมรทุ องขนําดเลก็ ทต่ี งั้ อยภู่ ํายในพระเมรใุ หญน่ คี้ อื ตน้ แบบของพระเมรมุ ําศในปจั จบุ นั นนั่ เอง
พระเมรุมําศขนําดเท่ําที่เห็นในปัจจุบันจึงเกิดขึ้นตํามพระรําชประสงค์ของพระบําทสมเด็จ พระจุลจอมเกล้ําเจ้ําอยู่หัว นับเป็นแบบแผนใหม่ของพระเมรุที่สร้ํางถวํายพระมหํากษัตริย์ ควํามเปลี่ยนแปลงนี้ส่วนหน่ึงคงเป็นไปตํามสมัยนิยม ดังรับส่ังของสมเด็จฯ กรมพระยําดํารงรําชํา นุภําพที่ปรํากฏอยู่ในรํายงํานเสนําบดีสภํา วันที่ ๒๘ พฤศจิกํายน รัตนโกสินทรศก ๑๒๙ ว่ํา
“...อีกประการหนึ่ง การท่ีจะทาครั้งนี้ต้องทาแต่อย่างท่ีโลกเขานิยมกันอยู่ เวลานี้ และต้องทาเป็นอย่างประณีตให้สมพระเกียรติทุกอย่าง อย่าให้มีผู้ติได้ว่า ทา ดว้ ยความตระหนี่ เพราะฉะนนั้ ทค่ี ดิ จะทา พระเมรขุ นาดสองเสน้ อยา่ งแบบเกา่ นนั้ เป็นอันไม่เข้ากันกับสมัยเสียแล้ว... เพราะเวลานี้เป็นเวลาเปลี่ยนยุค โลกทั้งหลาย ย่อมจะแลดูอยู่ว่า เราจะเดินหน้าหรือถอยหลัง ในเรื่องการพระศพนี้เรายังเดินตาม แบบเก่าอยู่มากกว่าอย่างอื่น...”
(อ้ํางจําก พลเรือตรี สมภพ ภิรมย์ ๒๕๓๙: ๑๖๖) ทปี่ ระชมุ เสนําบดสี ภํามคี วํามเหน็ รว่ มกนั ในสําระสํา คญั ทเี่ กยี่ วกบั พระเมรพุ ระบรมศพวํา่
“...ทาพระเมรุบุษบกขนาดน้อย ณ ท้องสนามหลวงเป็นที่ถวายพระเพลิง มีพระที่นั่งทรงธรรมหลังหนึ่ง มีโรงท่ีพักและเครื่องสูง ราชวัติ ฉัตร ธง ประดับตาม
พระเกียรติยศ...”
(อ้ํางจําก พลเรือตรี สมภพ ภิรมย์ ๒๕๓๙: ๑๖๗)
พระเมรุมําศยอดบุษบกหรือยอดมณฑปจึงเป็นรูปแบบพระเมรุมําศท่ีสร้ํางไว้สําหรับ ถวํายพระเพลงิ พระบรมศพพระมหํากษตั รยิ ส์ บื ตอ่ มําจนถงึ ปจั จบุ นั แตพ่ ระเมรขุ องพระมหํากษตั รยิ ์ กอ่ นหนํา้ นนั้ คอื นบั แตพ่ ระบําทสมเดจ็ พระจอมเกลํา้ เจํา้ อยหู่ วั ยอ้ นไปยงั สมยั กรงุ ศรอี ยธุ ยําตอนปลําย เป็นอย่ํางน้อย มีหลักฐํานว่ําเป็นพระเมรุยอดปรํางค์และมีขนําดสูงใหญ่เกินกว่ําที่คนไม่เคยเห็น จะจินตนํากํารได้
เสด็จสู่แดนสรวง
๒34 ศิลปะ ประเพณี และความเชื่อในงานพระบรมศพและพระเมรุมาศ
