Page 237 - เสด็จสู่แดนสรวง
P. 237
พระเมรุยอดปรางค์ในสมัยรัตนโกสินทร์: ภาพถ่ายเก่าและลายลักษณ์อักษร ๑ ภําพถ่ํายเก่ําในสมัยรัชกําลที่ ๔ และรัชกําลที่ ๕ เป็นหลักฐํานสําคัญยิ่งต่อกํารศึกษํา ๒
รูปแบบและคติกํารสร้ํางพระเมรุยอดปรํางค์ ซึ่งปัจจุบันไม่เป็นที่นิยม โดยภําพถ่ํายเก่ําพระเมรุ พระบรมศพพระบําทสมเด็จพระจอมเกลํา้ เจ้ําอยู่หัว พ.ศ.๒๔๑๒ (ภําพท่ี ๑) แสดงให้เห็นว่ําเป็น พระเมรุทรงปรําสําทยอดปรํางค์ผังจัตุรมุข แวดล้อมด้วยเครื่องประกอบพระเมรุและอําคําร ทรงปรําสําทยอดปรํางค์ขนําดเล็กกว่ํา ซึ่งอําคํารนี้คงเป็นเมรุทิศเมรุรํายหรือเมรุทิศเมรุแทรก อยู่ที่ มุมทั้งสี่และกลํางด้ํานทั้งสี่ เฉพําะที่อยู่กลํางด้ํานยังทําหน้ําที่เป็นซุ้มทํางเข้ําสู่พระเมรุด้วย บํางท่ําน จึงเรียกว่ํา “เมรุประตู”
ภําพถ่ํายพระเมรุองค์อื่นที่มีในรูปแบบทํานองเดียวกันกับพระเมรุพระบรมศพรัชกําลที่ ๔ เท่ําที่ตกทอดให้เห็นในปัจจุบัน ได้แก่ พระเมรุพระบรมศพพระบําทสมเด็จพระปิ่นเกล้ําเจ้ําอยู่หัว พ.ศ.๒๔๐๙ (ภําพที่ ๒) พระเมรุพระบรมศพสมเด็จพระเทพศิรินทรําบรมรําชินี พ.ศ.๒๔๐๕ (ภําพที่ ๓) ทงั้ สององคน์ สี้ รํา้ งขนึ้ กอ่ นพระเมรพุ ระบรมศพรชั กําลท่ี ๔ ไมน่ ําน สว่ นพระเมรทุ ส่ี รํา้ งขนึ้ ภํายหลังแต่มีรูปแบบทํานองเดียวกัน ได้แก่ พระเมรุพระศพสมเด็จพระนํางเจ้ําสุนันทํากุมํารีรัตน์ พระบรมรําชเทวี พ.ศ.๒๔๒๓ (ภําพท่ี ๔)
ภําพท่ี ๓ พระเมรุพระบรมศพสมเด็จพระเทพศิรินทรําบรมรําชินี (ท่ีมํา: กรมศิลปํากร ๒๕๔๘: ๑๑๑)
ศิลปะ ประเพณี และความเชื่อในงานพระบรมศพและพระเมรุมาศ ๒35
เสด็จสู่แดนสรวง
