Page 278 - เสด็จสู่แดนสรวง
P. 278
วัดไชยวัฒนํารําม จ.พระนครศรีอยุธยํา สร้ํางเมื่อ พ.ศ. ๒๑๙๒ รัชกําลสมเด็จพระเจ้ําปรําสําททอง (Source: Christophe Archambault 2011: Online)
ไพชยนตมหาปราสาท มเี ขาไกรลาส แลเขาสตั ภณั ฑล์ อ้ มพระเมรเุ ปนชนั้ ๆ ออกมา แลว้ ใหช้ า่ งกระทา รูปอสูร กุมภัณฑ์ คนธรรพ์ คนธัพ ธานพ ฤๅษี สิทธ วิทชาธร กินร นาค สุบัณ ท้ังหลายรายเรียง โดยระยะเขาสัตภัณฑคีรีย แล้วให้กระทารูปสมเดจ์อามรินราธิราชสถิตยอดเขาพระสุเมรุราช เปนประธาน...จงึ่ ใหท้ วชิ าจารยแ์ ตง่ กายเปน...รปู เทพยเุ จา้ ทงั งสบิ สองราษรแี วดลอ้ มสมเดจอ์ า มรนิ ทรา ธิราชโดยอันดับศักติเทวราช...แลเชีงเขาสัตภัณฑ์ทั้งแปดทิศน้ัน กระทารูปช้างอัฐคชยืนเปนอาทิ... แลหว่างช้างอัฐคชนั้นก็วางอัศวราชแปดหมู่” (สมเด็จพระพนรัตน์ ๒๕๕๘: ๑๙๐)
คติจักรวําลท่ีถือเขําพระสุเมรุเป็นศูนย์กลํางยังปรับใช้กับพระอํารํามที่สร้ํางในรัชสมัย เดียวกัน คือ วัดไชยวัฒนํารําม พ.ศ.๒๑๙๒ ปรํางค์ประธํานของวัดเป็นปรํางค์ขนําดใหญ่ยอดเดียว ลอ้ มรอบดว้ ยปรํางคบ์ รวิ ํารขนําดเลก็ ทงั้ ๔ มมุ มเี มรทุ ศิ ทงั้ ๘ ทศิ เชอื่ มตอ่ กนั ดว้ ยระเบยี งคด ใกลเ้ คยี ง กับเขําพระสุเมรุจําลองที่พรรณนําไว้ในพระรําชพงศําวดํารข้ํางต้น
ทผี่ ํา่ นมํานกั วชิ ํากํารมกั ใหค้ วํามเหน็ วํา่ ปรํางคป์ ระธํานเปน็ สญั ลกั ษณแ์ ทนเขําพระสเุ มรุ และ เมรุทิศเป็นสัญลักษณ์แทนเขําสัตตบริภัณฑ์ แต่ในท่ีนี้เห็นว่ําเฉพําะส่วนฐํานของพระเมรุหรือปรํางค์ ประธํานทซ่ี อ้ นชนั้ กนั ควรเปน็ สญั ลกั ษณท์ แ่ี ทนคํา่ เขําพระสเุ มรแุ ละเขําสตั ตบรภิ ณั ฑร์ วมกนั เนอ่ื งจําก สอดคล้องกับเนื้อควํามตํามคัมภีร์โลกศําสตร์หลํายฉบับเป็นต้นว่ําคัมภีร์อรุณวตีสูตร กล่ําวถึง เขําสัตตบริภัณฑ์ทั้ง ๗ ลูกที่ล้อมรอบเขําพระสุเมรุไว้ตรงกลํางเป็นชั้นๆ (กรมศิลปํากร ๒๕๓๓: ๗๙) และยงั สอดคลอ้ งกบั บรรดํารปู กนิ รแี ละและยกั ษถ์ อื กระบองทตี่ งั้ อยดู่ ํา้ นหนํา้ ประตทู ํางเขํา้ รําชวตั ทิ บึ ในฐํานะบรรดําส่ิงมีชีวิตชั้นสูงที่อยู่เชิงเขําพระสุเมรุ
นอกจํากนี้ หํากฐํานของพระเมรุหรือปรํางค์ประธํานทําหน้ําท่ีเชิงสัญลักษณ์แทน เขําสัตตบริภัณฑ์ เมื่อคํานึงถึงหน้ําที่ใช้สอยของพระเมรุว่ําเป็นที่ถวํายพระเพลิงพระบรมศพและ ปรํางคป์ ระธํานวํา่ เปน็ ทปี่ ระดษิ ฐํานพระบรมสํารรี กิ ธําตแุ ลว้ ตงั้ แตช่ นั้ เรอื นธําตขุ องพระเมรทุ ต่ี งั้ ของ
เสด็จสู่แดนสรวง
๒๗๖ ศิลปะ ประเพณี และความเช่ือในงานพระบรมศพและพระเมรุมาศ
