Page 304 - เสด็จสู่แดนสรวง

งานพระเมรุแบบแผนอยุธยาบนแผ่นดินรัตนโกสินทร์
จํากเหตุที่บ้ํานเมืองที่เจริญรุ่งเรืองงดงํามดุจดั่งสวรรค์ชะลอลงมําของรําชธํานีอยุธยําน้ัน ต้องยุติบทบําทลงไปด้วยไฟแห่งสงครําม หลังจํากที่ดําเนินลมหํายใจมําเป็นเวลํา ๔๑๗ ปี แม้ว่ํา รอยต่อหลังจํากรําชธํานีอยุธยํายุติบทบําทลงไปนั้นจะมีกรุงธนบุรีที่ทําหน้ําที่เป็นเสมือนสะพําน เชอื่ มตอ่ ควํามสมั พนั ธ์ ทวํา่ กรงุ ธนบรุ นี น้ั กํา เนดิ ขน้ึ บนชว่ งเวลําทบี่ ํา้ นเมอื งยงั ระสํา่ ระสํายนกั รําชกําร บ้ํานเมืองจึงมีแต่กํารรณรงค์สงครําม หํากแต่กํารเกิดขึ้นใหม่ของรําชธํานีใหม่แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ น้ันอยู่ในภําวกํารณ์ที่เร่ิมฟื้นตัวจํากสงครําม อันมีสําเหตุประกํารหนึ่งมําจํากที่รัฐคู่สงครํามมีปัญหํา กํารเมืองภํายใน
นับตั้งแต่ที่พระบําทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้ําจุฬําโลกมหํารําชเสด็จเถลิงถวัลยรําชสมบัติ ข้ึนเป็นปฐมกษัตริย์แห่งรําชวงศ์จักรี และสถําปนํากรุงรัตนโกสินทร์ขึ้นเป็นศูนย์กลํางรําชธํานี จึงทําให้แผ่นดินลุ่มน้ําเจ้ําพระยําเริ่มเข้ําสู่ควํามสงบ และเริ่มต้นสั่งสมควํามรุ่งเรืองข้ึนอีกครั้ง
ภําพเมื่อครั้ง “บ้ํานเมืองยังดี” ในสมัยแผ่นดินสมเด็จพระเจ้ําอยู่หัวบรมโกศก่อนที่จะมี สงครํามรบพงุ่ กนั จนแผน่ ดนิ อยธุ ยําตอ้ งลม่ ลงนน้ั ไดถ้ กู กลํา่ วขํานและกลํา่ วถงึ อยเู่ สมอในบรรดําผคู้ น ผเู้ ปน็ เรย่ี วแรงหลกั ในกํารสถําปนํากรงุ รตั นโกสนิ ทร์ ดว้ ยผคู้ นรนุ่ นไี้ ดม้ ชี วี ติ อยทู่ นั เมอื่ ครงั้ บํา้ นเมอื ง ยังดีทั้งสิ้น
ในกํารสร้ํางกรุงเทพฯ ด้วยกํารขุดคูเมืองล้อมรอบและใช้แม่น้ําเจ้ําพระยําเป็นปรํากํารทําง ธรรมชําติ ทํา ใหก้ รงุ เทพฯมสี ภําพเปน็ เกําะเชน่ เดยี วกบั อยธุ ยํา กํารสรํา้ งปรําสําทรําชวงั วดั วําอํารําม ล้วนแต่เป็นกํารนําเอําคติเก่ํามําใช้ทั้งสิ้น นอกจํากกํารปฏิสังขรณ์ (reconstruction) โครงสร้ําง ทํางกํายภําพของเมืองแล้ว ยังมีกํารร้ือฟื้นขบธรรมเนียมประเพณีต่ํางๆ โดยเฉพําะพระรําชพิธี ในรําชสํานักขึ้นเป็นกํารใหญ่ ด้วยเหตุว่ํานับวันผู้คนที่รู้ธรรมเนียมเก่ําจะร่วงโรยลง พระรําชพิธี ทสี่ ํา คญั พธิ หี นงึ่ ทไ่ี ดร้ บั กํารฟน้ื ฟู คอื “พระรําชพธิ ถี วํายพระเพลงิ พระบรมศพ” หรอื ทเ่ี รยี กกนั สํามญั ว่ํา “งํานพระเมรุ”
งํานพระเมรุที่จัดขึ้นอย่ํางเต็มตํารําองค์แรกของกรุงรัตนโกสินทร์ คือ พระเมรุสําหรับ ถวํายพระเพลิงพระบรมอัฐิพระปฐมบรมรําชชนก กล่ําวคือ เม่ือพระบําทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้ํา จุฬําโลกมหํารําช เสด็จขึ้นผ่ํานพิภพปรําบดําภิเษกเป็นปฐมบรมขัตติยรําชแห่งกรุงรัตนโกสินทร์ สมเด็จพระเจ้ําน้องยําเธอ เจ้ําฟ้ํากรมหลวงจักรเจษฎํา ได้อัญเชิญพระบรมอัฐิสมเด็จพระปฐม บรมรําชชนกมําถวําย พระองคจ์ งึ มพี ระรําชดํา รวิ ํา่ เหตกุ ํารณบ์ ํา้ นเมอื งทวี่ นุ่ วํายทํา ใหม้ ไิ ดท้ รงกระทํา กํารถวํายพระเพลิงพระบรมศพสมเด็จพระบรมชนกนําถ เพื่อแสดงออกแห่งพระรําชกตัญญุตํา ตอ่ สมเดจ็ พระบรมชนกําธบิ ดจี งึ ทรงพระกรณุ ําโปรดเกลํา้ ฯ ใหจ้ ดั สรํา้ งพระเมรใุ หญ่ ณ ทอ้ งสนํามหลวง อย่ํางเต็มตํารําตํามอย่ํางกํารถวํายพระเพลิงสมเด็จพระมหํากษัตริยําธิรําชเจ้ําแห่งกรุงศรีอยุธยํา ซ่ึงเป็นกํารสร้ํางพระเมรุ ณ ท้องสนํามหลวงครั้งแรกของกรุงรัตนโกสินทร์ หลังจํากกํารสถําปนํา พระนครแล้ว ๑๓ ปี
จํากกํารศึกษําของเกรียงไกร เกิดศิริ ซ่ึงใช้เอกสํารทํางประวัติศําสตร์ ๒ ชิ้น คือ ชิ้นแรก เอกสํารว่ําด้วยโบรําณรําชประเพณี ในส่วนที่ว่ําด้วย กระบวนแห่พระบรมศพ และ แบบอย่างการ
เสด็จสู่แดนสรวง
3๐๒ ศิลปะ ประเพณี และความเชื่อในงานพระบรมศพและพระเมรุมาศ