Page 325 - เสด็จสู่แดนสรวง
P. 325
ครนั้ ถงึ ในรชั กําลที่ ๗ พระมหําพชิ ยั รําชรถสํา หรบั ทรงพระบรมศพชํา รดุ จงึ ใชเ้ วชยนั ตรําชรถ เป็นรําชรถอัญเชิญพระโกศพระบรมศพแทนโดยออกนํามว่ํา “พระมหําพิชัยรําชรถ” ตํามพระรําช อิสริยยศ รําชรถนี้เม่ือ พ.ศ.๒๔๗๑ ใช้ในกํารอัญเชิญพระโกศสมเด็จพระปิตุฉําเจ้ํา สุขุมําลมํารศรี พระอคั รรําชเทวี ตอ่ มําเมอื่ พ.ศ.๒๔๙๓ ใชอ้ ญั เชญิ พระบรมโกศพระบําทสมเดจ็ พระปรเมนทรมหํา อํานนั ทมหดิ ล พระอฐั มรํามําธบิ ดนิ ทร เมอ่ื พ.ศ.๒๔๙๙ ใชอ้ ญั เชญิ พระโกศสมเดจ็ พระศรสี วรนิ ทริ ํา บรมรําชเทวี พระพนั วสั สําอยั ยกิ ําเจํา้ และครง้ั สดุ ทํา้ ยทใ่ี ชเ้ วชยนั ตรําชรถและออกนํามวํา่ “พระมหํา พิชัยรําชรถ” คือกํารอัญเชิญพระโกศสมเด็จพระนํางเจ้ํารําไพพรรณี พระบรมรําชินี ในรัชกําลที่ ๗ เมื่อวันที่ ๙ เมษํายน พ.ศ.๒๕๒๘
พระมหาพิชัยราชรถ
พระมหําพชิ ยั รําชรถผํา่ นกํารบรู ณะซอ่ มแซมหลํายครําวปรํากฏหลกั ฐําน เชน่ ในรชั กําลที่ ๔ พระเจ้ําบรมวงศ์เธอ กรมหลวงมหิศวรินทรํามเรศร์ได้กรําบบังคมทูลพระกรุณําให้หม่อมเจ้ํา ศิริ ดํารํากร ซ่อมแซมพระมหําพิชัยรําชรถ และรถอื่นๆ (ราชกิจจานุเบกษา ๒๔๒๐: ๔๑๘)
ในรัชสมัยพระบําทสมเด็จพระมงกุฎเกล้ําเจ้ําอยู่หัว ครําวถวํายพระเพลิงพระบรมศพ พระบําทสมเดจ็ พระจลุ จอมเกลํา้ เจํา้ อยหู่ วั ทรงพระกรณุ ําโปรดเกลํา้ โปรดกระหมอ่ มใหเ้ พมิ่ ลอ้ ทใ่ี ตต้ วั รําชรถขึ้นอีก ปรํากฏตํามพระรําชนิพนธ์ในพระบําทสมเด็จพระมงกุฎเกล้ําเจ้ําอยู่หัว ซ่ึง จม่ืนอมรดรุณํารักษ์ (แจ่ม สุนทรเวช) ได้นํามําเผยแพร่ครั้งแรกในหนังสือพระราชกรณียกิจ ในพระบาทสมเดจ็ พระมงกฏุ เกลา้ เจา้ อยหู่ วั เลม่ ๙ เรอื่ ง พระราชประเพณี (ตอน ๑) เมอื่ พทุ ธศกั รําช ๒๕๑๔ ดังนี้
“เรื่องราชรถทรงพระบรมศพน้ีมีข้อความที่ควรกาหนดจดจาไว้, จึ่งนามา ลงไว้ในที่นี้, เพราะข้อความไม่ได้มีปรากฏอยู่ในรายงานทางราชการ. เมื่อก่อนๆ นี้ การลากราชรถไปเปนการลาบากยากเย็นมาก, เพราะล้อมีเพียง ๔ ล้อ, ไม่พอแก่ น้าหนักรถ, (จึ่งลากรถไปได้โดยยาก. ท่านผู้ใหญ่เล่ากันว่า ราชรถน้ันลากๆ ไปได้ หนอ่ ยลอ้ กจ็ มดนิ เสยี , ตอ้ งคอยงดั กนั เอะอะอยแู่ ทบจะมไิ ดข้ าด, มหิ นา ซา้ ถนนในสมยั โน้นก็เต็มที, เปนดินๆ เฉยๆ ฉนั้นพอมีงานแห่พระบรมศพกันทีไรก็ต้องเกณฑ์นาย ด้านปันกันโรยทรายตามถนน. ผู้ใหญ่เล่ากันว่าการโรยทรายเปนทางหาผลประโยชน์ กันได้เหมือนกัน, คือพูดจากันเปนที่ตกลงเสียว่า พอกระบวนเดิรผ่านตอนใดไปแล้ว, กข็ นทรายในตอนนนั้ ไปโรยในตอนหนา้ ตอ่ ไป, แตต่ า่ งคนตา่ งเบกิ เอาเงนิ เตม็ ทท่ี กุ คน.
ในคราวงานพระบรมศพพระเจา้ หลวงไดแ้ กไ้ ขมหาพชิ ยั ราชรถใหล้ ากไปงา่ ย ขน้ึ , โดยมีล้อเพิ่มเติมเข้าใต้รถเพื่อให้ทานน้าหนักและให้รถเคลื่อนไปได้จริงๆ อย่าง สดวก, ส่วนม้าที่เคยมีเทียมรถคู่ ๑ นั้น อันที่จริงมิได้เคยลากรถไปไหว, ต้องใช้แรงคน ลาก,ฉนั้นในคราวน้ีจ่ึงงดเทียมม้าเสียทเีดียว,ใช้คน๒๐๐คนลาก.ส่วนสารถีที่เคยถือ แส้ คราวน้ีจัดให้ถือแพน, ดูเปนที่เรียบร้อยดี.” (จมื่นอมรดรุณํารักษ์ ๒๕๑๔: ๑๒๒- ๑๒๓; รําม วชิรําวุธ ๒๕๕๕: ๒๖๙-๒๗๐)
๑๖
ศิลปะ ประเพณี และความเชื่อในงานพระบรมศพและพระเมรุมาศ 3๒3
เสด็จสู่แดนสรวง
