Page 326 - เสด็จสู่แดนสรวง
P. 326
พระมหําพิชัยรําชรถ ปัจจุบันเก็บรักษําไว้ที่พิพิธภัณฑสถํานแห่งชําติ พระนคร
นอกจํากนี้จํากรับส่ังของสมเด็จฯ กรมพระยําดํารงรําชํานุภําพประทํานหม่อมรําชวงศ์ สุมนชําติ สวัสดิกุล เรื่องเหตุท่ีวัดพระเชตุพนเป็นที่ตั้งกระบวนแห่ต่ํางๆ กล่ําวถึงล้อของรําชรถ ตอนหน่ึงว่ํา “ราชรถที่ทาทรงพระบรมศพแต่แรกล้อหน้าเลี้ยวไม่ได้ เดินได้แต่ถนนตรง มาเล้ียวได้ ในรัชกาลที่หกน้ีเอง มันเฟรด้ีเป็นผู้ทา แต่ก็เล้ียวได้คันเดียว อีกคันหน่ึงน้ันเล้ียวไม่ได้ ถ้าจะเล้ียว กต็ อ้ งถงึ เอาไมพ้ ลองคดั กนั จงึ เลยี้ วได”้ (สมเดจ็ ฯ กรมพระยําดํา รงรําชํานภุ ําพ และ สมุ นชําติ สวสั ดกิ ลุ ๒๕๕๐: ๘๐)
ดังได้กล่ําวแล้วว่ําในสมัยรัชกําลที่ ๗ พระมหําพิชัยรําชรถชํารุดมําก และมิได้ออกใช้ใน รําชกําร ต่อมํากรมศิลปํากรได้ดําเนินกํารบูรณะพระมหําพิชัยรําชรถแล้วจนเสร็จใน พ.ศ. ๒๕๓๐ (กรมศิลปํากร กองวรรณกรรมและประวัติศําสตร์ ๒๕๓๙: ๑๘๘) และดําเนินกํารบูรณะเสริมควําม มนั่ คงพระมหําพชิ ยั รําชรถอกี ครงั้ หนงึ่ เมอื่ พ.ศ.๒๕๓๙ เพอื่ เปน็ รําชรถอญั เชญิ พระโกศพระบรมศพ สมเด็จพระศรีนครินทรําบรมรําชชนนี
สําหรับโครงสร้ํางและองค์ประกอบของพระมหําพิชัยรําชรถในปัจจุบันนี้ เป็นรําชรถทรง บุษบกขนําดใหญ่ ทําด้วยไม้จําหลักลํายทําสีแดงปิดทองประดับกระจก มีขนําดกว้ําง ๔.๘๘ เมตร ยําว ๑๘ เมตร สูง ๑๑.๒๐ เมตร หนัก ๑๓.๗๐ ตัน หํากต้องใช้พลฉุดชักลํากจะใช้จํานวน ๒๑๖ คน
โครงเคร่ืองล่ํางซ่ึงเป็นส่วนรับน้ําหนักประกอบด้วยล้อเหล็กด้ํานหน้ํา (ล้อเลี้ยว) ๒ ล้อ ลอ้ เหลก็ ดํา้ นหลงั (ลอ้ หลกั ) ๔ ลอ้ ลอ้ นํา บงั คบั เลยี้ ว ๑ ลอ้ มลี อ้ ประดบั ซํา้ ยขวํา ๔ ลอ้ เฉพําะลอ้ ประดบั ทํา ดว้ ยไมจ้ ํา หลกั ลํายปดิ ทองประดบั กระจกมเี หลก็ รดั วงลอ้ ระหวํา่ งลอ้ ประดบั ลอ้ หนํา้ กบั ลอ้ หลงั ทงั้ สองดํา้ นมแี ปรก (ไมย้ ําวสํา หรบั ประกบั หวั เพลําทงั้ ๒ ขํา้ งของรําชรถ กนั ไมใ่ หล้ กู ลอ้ เลอื่ นหลดุ ) ประกบั
ส่วนหน้ําสุดของรําชรถประกอบด้วยงอนรถ ๓ งอน ทําด้วยไม้กลึงรูปรีทําสีแดงเรียบ ปลํายเรยี วโคง้ งอนขน้ึ งอนรถดํา้ นซํา้ ยและขวําปลํายจํา หลกั เปน็ รปู เศยี รนําค สว่ นงอนรถงอนกลําง จําหลักเป็นรูปนําคสํามเศียร ประดับธงสํามชําย พื้นแดงลํายทองแผ่ลวดประดับพู่สีขําวทั้ง ๓ งอน
เสด็จสู่แดนสรวง
3๒4 ศิลปะ ประเพณี และความเชื่อในงานพระบรมศพและพระเมรุมาศ
