Page 323 - เสด็จสู่แดนสรวง
P. 323
เมอ่ื งานพระศพสมเดจ็ พระพนี่ าง ซงึ่ ทา เมอื่ ในรชั กาลท่ี ๑ พรอ้ มกนั ทงั้ ๒ องค์ ทวี่ า่ นเี้ ปน็ การคาด คะเน ไม่มีจดหมายเหตุบอกไว้ในท่ีอื่น” (สมเด็จฯ กรมพระยําดํารงรําชํานุภําพ ๒๕๐๕: ๑๓๕)
ทง้ั นห้ี ํากเปน็ ตํามพระวนิ จิ ฉยั ของสมเดจ็ ฯ กรมพระยําดํา รงรําชํานภุ ําพ เวชยนั ตรําชรถจะ สร้ํางแล้วเสร็จใน พ.ศ.๒๓๔๓ สําหรับอัญเชิญพระโกศสมเด็จพระเจ้ําพ่ีนํางเธอ เจ้ําฟ้ํากรมพระศรี สุดํารักษ์
ความหมายและคติความเชื่อของราชรถ
โดยส่วนใหญ่แล้วนักวิชํากํารมักจะอธิบํายถึงคติควํามหมํายของพระมหําพิชัยรําชรถ เวชยันตรําชรถ และรําชรถน้อย ๓ รถ ซึ่งสร้ํางขึ้นในรัชกําลที่ ๑ ว่ําเป็นกํารจําลองคติเขําพระสุเมรุ (กรมศิลปํากร ๒๕๕๕: ๑๙๐) แต่ผู้เขียนเห็นต่ํางออกไป เพรําะกํารประดับตกแต่งท้องไม้ข้ํางเกริน รําชรถลว้ นแตป่ ระดบั ไมจ้ ํา หลกั รปู เทพนมปดิ ทองประดบั กระจก โดยไมม่ รี ปู อนื่ ประกอบ ซงึ่ แตกตํา่ ง กบั พระรําเชนทรยํานหรอื พระยํานมําศสํามลํา คํานทจี่ ะมรี ปู ครฑุ ยดุ นําคประกอบทที่ อ้ งไมฐ้ ํานบลั ลงั ก์ ชั้นล่ําง และท้องไม้ชั้นบนประดับรูปเทพนม
นอกจํากนี้ เมอ่ื พจิ ํารณําถงึ กํารประดบั พระทนี่ ง่ั บษุ บกเกรนิ ทที่ อ้ งไมฐ้ ํานบลั ลงั กซ์ อ้ น ๓ ชนั้ ท้องไม้ชั้นล่ํางประดับรูปยักษ์ ท้องไม้ชั้นกลํางประดับรูปครุฑ และท้องไม้ชั้นบนประดับรูปเทพนม ซึ่งพระรําเชนทรยําน พระยํานมําศสํามลําคําน หรือพระที่นั่งบุษบกเกริน ล้วนแต่แสดงนัยถึงคติ เรื่องไตรภูมิที่ชัดเจนกว่ํา
ดงั นน้ั กํารประดบั ไมจ้ ํา หลกั รปู เทพนมทที่ อ้ งไมข้ ํา้ งเกรนิ พระมหําพชิ ยั รําชรถ เวชยนั ตรําชรถ และรําชรถน้อย ๓ รถ จึงน่ําจะมีควํามหมํายเพียงว่ําเป็นรําชรถท่ีมีเหล่ําเทพยดําห้อมล้อมนําเสด็จ กลับสวรรคําลัย
หลักฐํานอีกประกํารที่น่ําจะช่วยยืนยันควํามคิดน้ีคือ นํามของเวชยันตรําชรถ ดังท่ี ได้กล่ําวแล้วว่ําเป็นชื่อรําชรถของพระอินทร์ ดังปรํากฏในโคลงถวายพระเพลิงพระบรมอัฐิพระเจ้า หลวง พระนิพนธ์พระเจ้ําบรมวงศ์เธอ กรมหม่ืนศรีสุเรทร์ ซึ่งมีกํารเปรียบเทียบพระมหําพิชัยรําชรถ กับรําชรถของพระอินทร์ ดังน้ี
๏ ราชธาตุใส่โกษฐ์แก้ว เถลิงรถราชยาน
ราวรถมัฆวานลาญ ครบเครื่องสูงไสวให้
สรัทกาญจน์
ย่ิงไส้
แลเลิศ
แห่หน้าหลังสลอน (กรมศิลปํากร ๒๕๑๒: ๑๙๐)
ผเู้ ขยี นเคยไดร้ บั คํา ถํามวํา่ เหตใุ ดทแี่ ผงไมใ้ ตฐ้ ํานเกรนิ พระมหําพชิ ยั รําชรถและเวชยนั ตรําชรถ ซงึ่ มหี ว่ งสํา หรบั คลอ้ งเชอื กทใี่ ชฉ้ ดุ ชกั รําชรถตดิ อยนู่ นั้ จงึ ตอ้ งปดิ ทองลํายฉลเุ ปน็ ลํายดอกไมร้ ว่ ง ทงั้ น้ี หํากเชื่อว่ําพระมหําพิชัยรําชรถและเวชยันตรําชรถ คือรําชรถของท้ําวสักกเทวรําช ซ่ึงเหําะลงมํา จํากสวรรค์เพื่อรับดวงพระวิญญําณ ดอกไม้ร่วงย่อมแสดงถึงท้องฟ้ําหรืออํากําศที่มีดอกไม้สวรรค์ โปรยปรํายลงมํา
๑๖
ศิลปะ ประเพณี และความเชื่อในงานพระบรมศพและพระเมรุมาศ 3๒๑
เสด็จสู่แดนสรวง
