Page 383 - เสด็จสู่แดนสรวง
P. 383
ตีงโจ่ห์ด่อ : งานพระบรมศพของกษัตริย์เมียนม่ามีงตยาจี
สิทธิพร เนตรนิยม
นักปฏิบัติการวิจัย ประจําสถาบันวิจัยภาษาและวัฒนธรรมเอเชีย มหาวิทยาลัยมหิดล ๑๙
“ตงี โจห่ ด์ อ่ ” หรอื “ตะโจห่ ด์ อ่ ” คอื พธิ อี ญั เชญิ พระบรมศพ/พระศพของกษตั รยิ ์ พระรําชวงศ์ หรือขุนนํางไปถวํายพระเพลิง และบรรจุยังสุสํานที่กําหนดไว้ (Myanma Abidan 2008) คํา วํา่ “ตงี โจห่ ”์ หรอื “ตะโจห่ ”์ แผลงมําจํากภําษําบําล-ี สนั สกฤตวํา่ “สค รฺ ห” โดยนยั ทแี่ ปลวํา่ ควํามเออื้ เฟอ้ื หรอื กํารสงเครําะห์ สว่ นคํา วํา่ “ดอ่ ” เปน็ ปจั จยั ตอ่ ทํา้ ยแสดงควํามยกยอ่ ง ดงั นนั้ คํา วํา่ “ตีงโจ่ห์ด่อ” หรือ “ตะโจ่ห์ด่อ” จึงเป็นเรื่องของพระรําชพิธีที่เกี่ยวกับควํามตํายในรําชสํานักซึ่งกษัตริย์ทรงรับไว้ ในพระรําชํานุเครําะห์ ดังน้ัน กํารจัดงํานศพในวัฒนธรรมพม่ําจึงมีนัยของกํารช่วยเหลือเก้ือกูล และ สงเครําะห์กันในระหว่ํางสังคมเครือญําติ มิตร กับผู้วํายชนม์ ไม่ว่ําไพร่เจ้ําบ่ําวนํายที่ต่ํางต้องกําร ควํามช่วยเหลือและกําลังใจในกํารปลอบประโลม
ส่วนคําว่ํา “มีงตยําจี” มีควํามหมํายว่ํา “มหําธรรมรําชํา” คํานี้เป็นสร้อยต่อท้ํายพระนําม ของกษัตริย์พม่ําทุกพระองค์ซึ่งทรงมีบทบําทนําทั้งในทํางกํารเมือง สังคม และวัฒนธรรมมําต้ังแต่ ช่วงกลํางพุทธศตวรรษท่ี ๕ ซึ่งระบบน้ีได้เลิกล้มไป เมื่อ พ.ศ.๒๔๒๘ เพรําะอําณํานิคมอังกฤษ และ ด้วยเหตุที่สถําบันกษัตริย์ได้ขําดหํายไปจํากสังคมพม่ําเป็นเวลํากว่ําร้อยปี ควํามรู้เรื่องงํานพระรําช พธิ แี ละกํารพระบรมศพจงึ มเี หลอื ไวแ้ ตใ่ นบนั ทกึ หรอื หลกั ฐํานอน่ื ๆ เชน่ จติ กรรมฝําผนงั และพธิ ศี พ พระสงฆ์ท่ีพอเทียบเคียงให้เห็นภําพได้บ้ํางเท่ํานั้น
บทควํามน้ีผู้เขียนได้ใช้คัมภีร์โลกะพยูหะ (อิ่งโหย่งส่าดาน) (Thiri U Zana, Won Kyi, In Yon Ywasa 2001) สมัยต้นรําชวงศ์คองบอง (อลองพญํา) ที่เขียนขึ้นโดยกล่ําวว่ําธรรมเนียม กํารพระบรมศพมตี น้ แบบสบื ทอดกนั มําแตส่ มยั รําชวงศต์ องอยู คุ ปลําย นอกจํากนย้ี งั ใชเ้ อกสํารภําษํา พม่ําอ่ืนๆ ประเภทพระรําชพงศําวดําร ตํารําธรรมเนียมและประเพณีในรําชสํานัก เช่น เมียนม่า มีงกลามีงข่านดอ (U Ya Kjo 1968) ชเวโบงนิทาน (Zei ya Thin kha ja 2009) ชเวนานโตงวอ หาระอภธิ าน (U Moung Moung Tin 1975) โกงบา่ วงแ์ ซะกม์ หายาซาวงี ดอจี (U Moung Moung Tin 1989) หม่านนานมหายาซาวีงดอจี (Hman Nan Maha Yazawin Daw Kyi 1993) ฯลฯ
ศิลปะ ประเพณี และความเช่ือในงานพระบรมศพและพระเมรุมาศ 3๘๑
เสด็จสู่แดนสรวง
