Page 96 - เสด็จสู่แดนสรวง
P. 96
เฉพําะกิจจัดทําเพลงสําคัญของแผ่นดินในคณะกรรมกํารเอกลักษณ์ของชําติ ๒๕๔๗: ๑๙-๒๐) กํารประโคมดนตรีจะสิ้นสุดลงเมื่อพระบรมศพหรือพระศพประดิษฐํานท่ีพระแท่นเป็นท่ีเรียบร้อย
ผู้มีสิทธิ์ถวายน้าสรงพระบรมศพ
เมื่อพระมหํากษัตริย์เสด็จมําถวํายน้ําสรงพระบรมศพแล้ว จะโปรดเกล้ําให้พระบรมวงศ์ พระรําชวงศ์ชั้นผู้ใหญ่ต้ังแต่ช้ันพระองค์เจ้ําขึ้นไปถวํายน้ําสรงท่ีพระบําทตํามลําดับ ซึ่งถือกันอย่ําง เคร่งครัด ดังจะเห็นได้จํากเม่ือคร้ังสรงน้ําพระบรมศพรัชกําลท่ี ๕ ครั้งน้ัน ม.จ.จงจิตรถนอม ดิศกุล ประทํานสมั ภําษณไ์ วว้ ํา่ ไดท้ รงสรงนํา้ ถวํายพระบรมศพเปน็ กรณพี เิ ศษ เนอ่ื งจํากเปน็ ผทู้ คี่ อยถวําย กํารรับใช้ก่อนจะเสด็จสวรรคต ทําให้สมเด็จพระศรีพัชรินทรําพระบรมรําชินีนําถ ทรงกริ้ว เนื่องจําก ตํามธรรมเนียมถวํายน้ําสรงพระบรมศพพระมหํากษัตริย์จะอนุญําตเฉพําะหม่อมเจ้ําช้ันพํานทอง เท่ํานั้น (สุลักษณ์ ศิวรักษ์ ๒๕๕๕: ๑๔๔)
เรอื่ งขํา้ งตน้ นส้ี อดคลอ้ งกบั บนั ทกึ ของ ม.จ.พนู พศิ มยั ดศิ กลุ ทที่ รงพระนพิ นธไ์ วว้ ํา่ เมอ่ื ครงั้ ถวํายน้ําสรงพระบรมศพรัชกําลที่ ๖ นั้น ม.จ.พูนพิศมัย ทรงรู้ธรรมเนียมที่ว่ํา “...ยศหม่อมเจ้าไม่สูง พอจะไดส้ รงพระบรมศพพระเจา้ แผน่ ดนิ ...” จงึ ประทบั คอยอยทู่ พ่ี ระปรศั วซ์ ํา้ ย ในระหวํา่ งทส่ี มเดจ็ ฯ กรมพระยําดํารงรําชํานุภําพขณะขึ้นไปถวํายน้ําสรงในพระท่ีน่ังจักรพรรดิพิมําน และทรงบันทึกว่ํา “...เห็นเจ้านายทรงเครื่องขาวขึ้นไปบนพระที่น่ัง...” (พูนพิศมัย ดิศกุล ๒๕๑๘: ๑๓๖)
หลงั จํากทพี่ ระบรมวงศํานวุ งศถ์ วํายนํา้ สรงพระบรมศพแลว้ ธรรมเนยี มทมี่ มี ําแตเ่ ดมิ จะตอ่ ดว้ ยเสนําบดแี ละเจํา้ พระยํา ตอ่ มําหลงั เปลยี่ นแปลงกํารปกครอง เมอ่ื ถงึ ครําวถวํายนํา้ สรงพระบรมศพ รัชกําลที่ ๘ จึงเปลี่ยนเป็นนํายกรัฐมนตรี ประธํานรัฐสภํา ศําลฎีกํา และครั้งสมเด็จพระพันวัสสํา อัยยิกําเจ้ํา เพ่ิมคณะองคมนตรี (กรมศิลปํากร ๒๕๒๙: ๕๓) คร้ันถึงงํานพระบรมศพสมเด็จพระศรี นครินทรําบรมรําชชนนี ได้มีกํารเปลี่ยนแปลงขั้นตอน โดยก่อนที่จะเสด็จพระรําชดําเนินมํายัง พระท่ีน่ังพิมํานรัตยํา ทรงพระกรุณําโปรดเกล้ําให้สมเด็จพระบรมวงศ์ พระรําชวงศ์ถวํายน้ําสรง พระบรมศพที่สํายสิญจน์ซ่ึงคล้องจํากพระบําทมีพํานทองรองรับ พร้อมด้วยพระบรมวงศํานุวงศ์ช้ัน พระองคเ์ จํา้ ขนึ้ ไป รวมถงึ ขํา้ รําชกํารชน้ั ผใู้ หญ่ ไดแ้ ก่ คณะองคมนตรี นํายกรฐั มนตรี ประธํานรฐั สภํา ประธํานศําลฎีกํา ประธํานวุฒิสภํา และอดีตนํายกรัฐมนตรี (หอจดหมํายเหตุแห่งชําติ ๒๕๓๙: ๖๔)
สําหรับกํารถวํายน้ําสรงพระบรมศพพระบําทสมเด็จพระปรมินทรมหําภูมิพลอดุลยเดช เมื่อวันท่ี ๑๔ ตุลําคม พ.ศ.๒๕๕๙ นํายกรัฐมนตรี ข้ํารําชกํารผู้ใหญ่ ตลอดจนเอกอัครรําชทูตประเทศ ตํา่ งๆ และอดตี นํายกรฐั มนตรี ถวํายนํา้ สรงทศ่ี ําลําสหทยั สมําคม ซง่ึ ประดษิ ฐํานพระบรมฉํายําลกั ษณ์ บนโต๊ะหมู่บูชํา โยงสํายภูษํามํายังโอ่งบรรจุน้ําสรงพระบรมศพ (เดลินิวส์ ๒๕๕๙: ๘)
มีที่ต่ํางออกไปคือในงํานพระบรมศพสมเด็จพระศรีนครินทรําบรมรําชชนนี ถือเป็นงําน พระบรมศพครั้งแรกที่ประชําชนได้รับพระกรุณําโปรดเกล้ําให้เข้ําถวํายน้ําสรงพระบรมศพหน้ํา พระบรมฉํายําลักษณ์ ซึ่งประดิษฐําน ณ ศําลําสหทัยสมําคม ในพระบรมมหํารําชวัง ตั้งแต่เวลํา ๙.๐๐-๑๖.๐๐ น. ของวันที่ ๑๙ กรกฎําคม พ.ศ.๒๕๓๘ (หอจดหมํายเหตุแห่งชําติ ๒๕๓๙: ๕๑) และ ได้เป็นธรรมเนียมปฏิบัติสืบมํา
เสด็จสู่แดนสรวง
๙4 ศิลปะ ประเพณี และความเชื่อในงานพระบรมศพและพระเมรุมาศ
