Page 97 - เสด็จสู่แดนสรวง
P. 97
ขั้นตอนกํารกรอกปรอทถือเป็นวิธีกํารรักษําศพเพื่อไม่ให้เน่ําเปื่อย เนื่องจํากในอดีตต้อง เก็บศพไวท้ําพธิทีํางศําสนําเปน็เวลํายําวนํานหลํายวนั ในสมยักรงุศรอียธุยําลําลแูบร์บนัทกึไวว้ํา่ “...เจา้ ศพจึงพยายามอย่างน้อยท่ีสุด ก็ทาลายไส้ของผู้ตายเสียด้วยปรอท ซึ่งเขากรอกเข้าไปในปาก ศพ และกล่าวกันว่าไหลออกมาได้ทางทวารหนัก...” (ลํา ลูแบร์ ๒๕๔๘: ๓๓๖)
ส่วนบันทึกของอําเดรียง โลเนย์ บําทหลวงชําวฝรั่งเศส กล่ําวถึงพระบรมศพสมเด็จ พระนํางเจํา้ สุนันทํากุมํารีรัตน์ และสมเด็จฯ เจ้ําฟ้ํากรรณําภรณ์เพ็ชรรัตน์ ว่ํา “...พระศพของสมเด็จ พระนํางเจ้ําและพระรําชธิดําถูกฉีดด้วยสํารปรอทเพื่อทําให้แห้ง...” (อําเดรียง โลเนย์ ๒๕๔๒: ๒๑) ซงึ่ นํา่ จะเปน็ ควํามเขํา้ ใจทค่ี ลําดเคลอื่ นของผบู้ นั ทกึ เนอื่ งจํากในไทยไมม่ กี ํารฉดี มแี ตก่ ํารกรอกปรอท เท่ํานั้น
ในประเพณีท้องถ่ินของชําวปักษ์ใต้มีกํารรักษําศพให้อยู่ได้นํานด้วยกํารเอําน้ําผึ้งรวง ผสมกํารบูรกรอกปํากศพ โดยเอํายอดกล้วยมําทําเป็นหลอด เพื่อให้น้ําผึ้งรวงลงไปได้มํากท่ีสุด (สืบพงศ์ ธรรมชําติ ๒๕๔๐: ๕๕) ต่อมําเมื่อมีกํารฉีดยํารักษําศพไม่ให้เน่ําเปื่อย กํารกรอกปรอท จึงหมดไปจํากประเพณีทําศพ
ถวายเครื่องพระมหาสุกาพระบรมศพ
พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.๒๔๙๓ ให้ควํามหมํายของคําว่ํา สุกํา หมํายถึง “เครื่องขําวแต่งศพ” (รําชบัณฑิตยสถําน ๒๕๑๖: ๙๑๖) ส่วนฉบับ พ.ศ. ๒๕๕๔ ให้ควํามหมํายของ สุกําศพ ไว้ว่ําหมํายถึงขั้นตอนที่ “เจ้ําพนักงํานภูษํามําลําหรือเจ้ําพนักงํานสนมพลเรือนเอําผ้ําขําว หอ่ ศพและใชด้ ํา้ ยดบิ มดั ตรําสงั แลว้ บรรจลุ งโกศหรอื หบี ศพซงึ่ มกี ระดําษฟํางปรู องรบั เชน่ เจํา้ หนํา้ ท่ี จะสุกําศพ, ทําสุกําศพ” (รําชบัณฑิตยสถําน ๒๕๕๖: ๑๒๔๑)
ธรรมเนียมกํารถวํายเครื่องพระมหําสุกําพระบรมศพ เทียบกับประเพณีรําษฎรคือขั้นตอน ทมี่ กี ํารแตง่ ตวั ศพ หอ่ ผํา้ ขําว มดั ตรําสงั กอ่ นทจี่ ะบรรจศุ พลงในโลง สว่ นกํารจดั กํารพระบรมศพและ พระศพของเจ้ํานํายชั้นสูงจะบรรจุลงพระโกศ
สันนิษฐํานกันว่ํา ธรรมเนียมกํารบรรจุศพลงในโกศมีวิวัฒนํากํารมําจํากพิธีฝังศพครั้งที่ ๒ ตั้งแต่สมัยก่อนประวัติศําสตร์ กล่ําวคือเมื่อมีคนตําย จะมีกํารทําพิธีเก็บศพไว้หลํายวันเพื่อเป็นกําร ส่งวิญญําณ จํากนั้นจึงนําศพไปฝังดินเพื่อให้เนื้อหนังย่อยสลํายเหลือแต่กระดูก แล้วจึงขุดขึ้นมําใส่ ในภําชนะ ดังพบร่องรอยหลักฐํานไหหิน ที่ทุ่งไหหินในลําว อีกท้ังยังพบว่ําในบํางกลุ่มมีกํารฝังศพ แบบท่ําน่ังงอเข่ํา แสดงให้เห็นถึงร่องรอยท่ีสืบเนื่องมําจนถึงประเพณีกํารบรรจุพระศพลงโกศของ ชนชนั้ สงู ซงึ่ มคี ตทิ เ่ี ชอื่ วํา่ คนตํายคอื คนทก่ี ลบั สถู่ น่ิ เกํา่ คอื ครรภม์ ํารดํา ตอ่ มําเมอื่ มกี ํารรบั วฒั นธรรม เผําศพตํามอย่ํางอินเดียจึงมีกํารผสมผสํานเข้ํากับประเพณีดั้งเดิม โดยนําศพท่ีจัดท่ํางอเข่ําอยู่ใน ภําชนะ ไปเผําในบริเวณที่กําหนดไว้ (สุจิตต์ วงษ์เทศ ๒๕๕๑: ๙-๑๐)
จํากหลกั ฐํานทํางเอกสํารในสมยั ตํา่ งๆ สํามํารถประมวลขน้ั ตอนกํารถวํายสกุ ํา พระบรมศพ ได้ดังน้ี
กรอกปรอท
3
ศิลปะ ประเพณี และความเชื่อในงานพระบรมศพและพระเมรุมาศ ๙5
เสด็จสู่แดนสรวง
