Page 34 - MODUL PENUH GEOGRAFI STPM

berlaku apabila alur-alur kecil di permukaan bercerun
terhakis dan berkembang sehingga menjadi alur-alur
yang lebih besar, kekal dan dalam.
c) Menghuraikan jenis hakisan sungai:
i) melebar.
berlaku apabila air sungai yang banyak atau tinggi
isipadunya menghakis di bahagian ke dua-dua tebing
sungai sehingga alur sungai menjadi lebar.
ii) mendalam
berlaku apabila air sungai yang sedikit atau isipadu
airnya yang kurang menghakis bahagian dasar sungai
sehingga lama kelamaan alur sungai menjadi semakin
mendalam.
iii) mengundur
berlaku apabila air sungai di bahagian hulu iaitu di
kawasan punca sungai menghakis tebing di bahagian
belakang aliran air sehingga mampu menyebabkan
proses pemotongan dasar sungai ke arah hulu dan
merebak ke bahagian legih sungai sehingga boleh
menyebabkan berlakunya proses tawanan sungai.
d) Menghuraikan cara hakisan sungai:
i) hidraul.
berlaku apabila tindakan atau hentaman air di bahagian
rekahan pada batuan di dasar sungai menyebabkan udara
di dalam rekanan batuan mampatan. Keadaan itu
menyebabkan rekahan pada batuan mengalami tekanan
tinggi dan semakin membesar dan pecah.
ii) lelasan/geselan.
berlaku apabila bahan muatan yang ada di dalam air
sungai yang terdiri daripada pasir atau batu kelikir
menghakis tebing sungai yang dilaluinya sehingga
tebing sungai terlelas dan semakin lebar.
iii) lagaan.
berlaku apabila bahan muatan yang banyak dan pelbagai
saiz di dalam air sungai berlaga antara satu sama lain
sehingga menjadi lebih kecil dan halus.
iv) larutan
berlaku apabila batuan yang mudah larut seperti batu
kapur terdapat di tebing atau dasar sungai terlarut oleh
air sungai itu sendiri dan hanyut sebagai larutan bersama
aliran air sungai tersebut.

e) Menghuraikan faktor yang mempengaruhi hakisan
sungai:
i) isi padu
Isipadu air yang banyak terutama semasa hujan lebat
akan meningkatkan kadar hakisan sungai.
ii) halaju air dan kecerunan
Aliran air yang deras dan kuat mampu untuk
mengangkut beban muatan yang banyak akan
meningkatkan kadar hakisan sungai, serta dibantu oleh
kecerunan yang curam. Kecerunan yang curam boleh