Page 181 - Gramatyka dla praktyka II wersja flipbook 2024

3. Czasownik móc odmienia się w czasie przeszłym nieregularnie.
móc

rodzaj męski rodzaj żeński rodzaj nijaki
ja mogłem mogłam –
lp. ty mogłeś mogłaś –
on, ona, ono mógł mogła mogło
rodzaj rodzaj niemęskoosobowy
męskoosobowy CZASOWNIKI MODALNE
my mogliśmy mogłyśmy
lm. wy mogliście mogłyście
oni, one mogli mogły

CZAS PRZYSZŁY

Czasowniki modalne dokonane tworzą czas przyszły prosty, a czasowniki modalne niedokonane – czas przyszły złożony. Nie można
jednak tworzyć form czasu przyszłego złożonego z bezokolicznikiem. Tylko formy typu będę musiał / będę musiała są poprawne.

CZAS PRZYSZŁY PROSTY

pozwolić

lp. lm.
ja pozwolę my pozwolimy t e o r i a
ty pozwolisz wy pozwolicie
on, ona, ono pozwoli oni, one pozwolą

CZAS PRZYSZŁY ZŁOŻONY

musieć

rodzaj męski rodzaj męskoosobowy

my będziemy
wy będziecie musieli
ja będę
ty będziesz musiał oni będą
on będzie rodzaj niemęskoosobowy

lp. lm.
rodzaj żeński

ja będę my będziemy
ty będziesz musiała wy będziecie musiały
ona będzie one będą
rodzaj nijaki

ono będzie musiało

TRYB PRZYPUSZCZAJĄCY I ROZKAZUJĄCY
Czasowniki modalne tworzą tryb przypuszczający, np. Wolałabym spotkać się z Romkiem. Gdybym jeździła do pracy samochodem,
musiałabym płacić za benzynę. Większość czasowników modalnych nie tworzy trybu rozkazującego. Przykładem czasownika, który
może występować w trybie rozkazującym, jest pozwolić, np. Pozwól jej decydować o sobie! Istnieją również utarte sformułowania
z czasownikiem mieć w trybie rozkazującym: Miej litość! Miej odwagę powiedzieć prawdę.
SKŁADNIA

Forma dopełnienia w zdaniach z czasownikami modalnymi zależy od rekcji czasownika w bezokoliczniku, np. Muszę szukać
nowego mieszkania. Zamierzam przeczytać tę książkę. Chcesz opiekować się zwierzętami? Zaprzeczenie czasownika modalnego
i czasownika w bezokoliczniku z rekcją biernikową wymaga zmiany rekcji na dopełniaczową, np. Mogę powiedzieć prawdę. Nie mogę
powiedzieć prawdy.
179