Page 131 - นครรังสิตของเรา

ปัจจุบันก๋วยเตี๋ยวเรือรังสิต ได้รับการยกย่องให้เป็นอาหารพื้นบ้านประจ�าถิ่น ลักษณะรูปแบบของสังคมแบบชุมชน ซึ่งปรับเปลี่ยนจากการปลูกข้าวเป็นปลูกพืชทางการเกษตร เช่น สวนผัก แตงโม
ของจังหวัดปทุมธานี ซึ่งทางหน่วยงานทั้งภาครัฐและเอกชนได้ใช้เป็นอาหาร สังคมแบบชุมชนหรือสังคมแบบชนบท มีลักษณะทั่วไปของสังคม ดังนี้ สวนส้ม เนื่องจากได้ผลตอบแทนสูงกว่าข้าว (เทศบาลนครรังสิต, 2555 :70) และพื้นที่

ในการจัดเลี้ยงแขกบ้านแขกเมืองที่มาเยือนจังหวัดปทุมธานีและนอกจากนี้ในเทศกาล 1. มีครอบครัวเป็นหน่วยส�าคัญของเศรษฐกิจ สิ่งของเครื่องใช้และอาหารจะ บางแห่งได้กลายเป็นสวนส้มที่ใหญ่ที่สุดในประเทศไทยด้วย และหลังจากสงครามโลก
ส�าคัญต่างๆ บริเวณคลองรังสิตยังใช้เป็นสถานที่ในการจัดกิจกรรมตามประเพณี ผลิตขึ้นใช้เอง และยังมีภาระหน้าที่อื่นๆ เช่น ถ่ายทอดความรู้ทางอาชีพ อบรมสั่งสอน ครั้งที่ 2 ได้มีการพัฒนาแหล่งน�้าจึงมีการสร้างเขื่อนเจ้าพระยาขึ้นที่จังหวัดชัยนาท
ของชาวบ้านและชุมชนอีกด้วย เช่น ประเพณีปล่อยปลาและการเล่นสาดน�้าในเทศกาล เรื่องคุณธรรมให้แก่สมาชิกในครอบครัว เป็นต้น และส่งผลให้คลองรังสิตได้รับน�้าอย่างสม�่าเสมอจึงเกิดผลดีต่อการเกษตรในรังสิตด้วย

สงกรานต์ ประเพณีการแข่งเรือในเทศกาลทอดกฐิน ประเพณีลอยกระทงในคืนวันเพ็ญ 2. สมาชิกของครอบครัวมีความสัมพันธ์กันอย่างแน่นแฟ้น ให้ความส�าคัญใน นอกจากนี้ยังมีการตัดถนนพหลโยธินซึ่งเป็นทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1 ในสมัย
เดือนสิบสอง เป็นต้น โดยเฉพาะบริเวณคลองหนึ่ง ซึ่งเมื่อมีการจัดกิจกรรมดังกล่าวขึ้นจะ เรื่อง ความเป็นมิตรต่อเพื่อนบ้าน มีการติดต่อกันแบบเป็นกันเอง จอมพล ป. พิบูลสงคราม ในขณะเดียวกันยังได้สร้างเขื่อนภูมิพล เขื่อนสิริกิติ์ขึ้นเพื่อ

มีการติดป้าย ติดไฟแสงสี ติดริ้วธงสวยงาม ท�าให้เกิดบรรยากาศของความสนุกสนานขึ้น 3. ลักษณะของครอบครัวเป็นแบบครอบครัวขยาย สมาชิกประกอบด้วย กักเก็บน�้าในการผลิตกระแสไฟ จึงส่งผลต่อการเกิดอุตสาหกรรมใหม่ขึ้น ทั้งโรงงาน
3.1 สังคมแบบชุมชนในรังสิต หรือชุมชนชนบท เป็นเขตพื้นที่ที่อยู่นอกตัว หลายๆ ครอบครัว ซึ่งเป็นเครือญาติกันมาอยู่รวมในครัวเรือนเดียวกันหรือบริเวณ ปั่นด้าย ย้อมผ้าและโรงงานอุตสาหกรรมเคมี ฯลฯ (เทศบาลนครรังสิต, 2555 : 71)
เมืองออกไป หรืออาจเป็นพื้นที่ที่อยู่นอกเขตเทศบาล เป็นเขตที่มีความเจริญทาง ใกล้เคียงกัน ดังนั้นสภาพแวดล้อมทางภูมิศาสตร์ริมถนนพหลโยธินในเขตรังสิตจึงกลายเป็นย่าน

ด้านวัตถุน้อย มีการรวมกลุ่มอย่างไม่เป็นทางการ ประชากรส่วนใหญ่ประกอบอาชีพ 4. วัดเป็นสถานที่ส�าคัญในการประกอบกิจกรรมต่างๆ ทางศาสนาและเป็น อุตสาหกรรมใหม่ขึ้น ซึ่งแตกต่างจากในอดีตอย่างชัดเจน โดยเมื่อครั้งที่การคมนาคม
เกษตรกรรม ประมง เลี้ยงสัตว์ หน่วยทางสังคมของชุมชนชนบท หมายถึง หมู่บ้าน แหล่งส�าคัญในการให้การศึกษาและอบรมบ่มนิสัยแก่ประชาชน ค่านิยมในเรื่องคุณงาม ยังไม่เจริญการสัญจรไปมาในสมัยนั้นได้ใช้เรือพายเป็นส่วนใหญ่ มีการค้าขายสินค้า

ซึ่งหมู่บ้านหมู่หนึ่งอาจมีจ�านวนประชากรประมาณ 20 ครัวเรือน ถึง 100 ครัวเรือน ความดีทางศาสนาเป็นตัวควบคุมความประพฤติของคนในชุมชน ให้อยู่ร่วมกันในสังคม ทางเรือ ทั้งเรือพายเร่ขาย เรือบรรทุกสินค้า ฯลฯ และตามท่าน�้าต่างๆ จึงมีคลองและ
ก็ได้ โดยในระยะแรกชุมชนรังสิตมีกลุ่มประชากรเป็นชาวนาที่เข้ามาท�านาส่วนใหญ่เข้า อย่างมีความสุข สะพานอยู่เป็นระยะและมีบ้านเรือนตั้งเรียงรายตลอดแนว (ภาพที่ 24) ภาพที่ 24 สภาพชุมชนริมน�้าคลองรังสิต
มาโดยมีจุดประสงค์จะมาหาที่นาชั่วคราว ดังค�าบอกเล่าของอิหม่ามมัสยิดแก้วนิมิตร 5. ชาวบ้านส่วนใหญ่ยึดมั่นอยู่กับประเพณีดั้งเดิม ต่อมาสภาพแวดล้อมทางด้านภูมิศาสตร์เปลี่ยนไป เนื่องจากการเกิด

ต�าบลคลองหนึ่ง ที่เล่าว่าชุมชนมุสลิมในทุ่งรังสิตมีมานานเกิน 75 ปี (ประมาณจาก 6. มีการพึ่งพาสิ่งแวดล้อมทางธรรมชาติ และอยู่ใกล้ชิดกับธรรมชาติ ท�าให้ อุตสาหกรรมใหม่ เช่น โรงงาน ทอกระสอบ โรงงานไม้ขีด โรงงานทอผ้า เป็นต้น
อายุของอิหม่ามซึ่งจ�าปีเกิดของตนเองไม่ได้) พ่อของอิหม่ามก็เกิดที่ต�าบลคลองหนึ่งนี้ ผูกพันกับความเชื่อในสิ่งศักดิ์สิทธิ์ ไสยศาสตร์ โชคลาง หรือสิ่งที่อยู่เหนือธรรมชาติ จึงมีการเปลี่ยนแปลงจากการสัญจรทางเรือมาเป็นการโดยสารทางรถยนต์ มีการตัดถนน

แต่บรรพบุรุษที่เริ่มมาท�านาที่คลองหนึ่งย้ายมาจากต�าบลสวนพริกไทย อ�าเภอเมือง 7. ชาวบ้านมีการยึดมั่นในหลักธรรมค�าสอนทางศาสนาและเข้าร่วมพิธีกรรม ที่เป็นถนนลูกรังรถวิ่งไปมามีฝุ่นคลุ้งเป็นถนนลาดยาง และในปัจจุบันเมื่อความเจริญ
จังหวัดปทุมธานี เนื่องจากการแบ่งมรดกให้ลูกหลายคนท�าให้ลูกได้ที่ดินแปลงเล็ก ต่างๆ อย่างพร้อมเพรียงกัน เช่น งานบวช งานศพ และงานบุญต่างๆ เข้ามามากขึ้นจึงมีการตัดถนนเพิ่มเป็น 4 เลน มีถนนราดยาง และคอนกรีตเพิ่มขึ้น
จนไม่พอท�านา คนที่มาท�านาที่คลองหนึ่งจะปลูกกระต๊อบอยู่ชั่วคราว และเมื่อหมดหน้านา 8. ประชากรมีจ�านวนไม่มาก เนื่องจากนครรังสิตในอดีตเป็นชนบท เป็นต้น และมีอาคารพาณิชย์ขึ้นริมถนนจ�านวนมาก พื้นที่นครรังสิตจึงเปลี่ยนแปลง

ก็จะกลับไปอยู่สวนพริกไทย ดังนั้นจึงไม่ได้น�าครอบครัวมาด้วย (สุภางค์ จันทวาณิช, ที่ความเจริญต่างๆ ยังเข้าไม่ถึง จึงท�าให้มีผู้คนที่อยู่อาศัยค่อนข้างน้อย ไปอย่างรวดเร็ว (กลุ่มภาพที่ 25)
2556 : 58)

กระบวนกำรเปลี่ยนแปลงของนครรังสิตในบริบททำงสังคมแบบชุมชน
ความเปลี่ยนแปลงในนครรังสิตสามารถเห็นได้จากสภาพทางภูมิศาสตร์และ
บริบททางสังคม โดยมีการเปลี่ยนแปลงที่เห็นได้ชัดเจนคือเมื่อปี พ.ศ. 2500 เป็นต้นมา ภาพที่ 23 สภาพชุมชนริมน�้าคลองรังสิต
128 นครรังสิตของเรา นครรังสิตของเรา 129